ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 232
232 ΚΏΣΤΑΣ ΛΑΒΔΑΣ
κτική διαμόρφωση της κουλτούρας, των κανόνων και των τρόπων ρύθμισης της
συμπεριφοράς με τις νόρμες. 31 Η αναζήτηση της εξελικτικής διάστασης στη
διαμόρφωση κανόνων αποτελεί κρίσιμο πεδίο για τις κοινωνικές επιστήμες γενικά
και ιδιαίτερα για την πολιτική επιστήμη. Οι κανόνες, κυρίως οι εντελώς
βασικοί κανόνες, παίζουν σε κάθε περίπτωση καθοριστικό ρόλο. Αυτό ισχύει
και για κάθε προσέγγιση, αναλυτική ή και κανονιστική, που δουλεύει με ορθολογικούς
δρώντες.
Ποια είναι λοιπόν η βασική σχέση ανάμεσα σε κανόνες, νόρμες και συμπεριφορά;
Ας υποθέσουμε, ακολουθώντας τον Brian Skyrms, ότι δυο δρώντες επιθυμούν
να προβούν –πόσο τετριμμένο!– στο μοίρασμα μιας πίτας. 32 Αντί να
αναλωθούν σε μια αβέβαιη και δυνητικά καταστροφική σύγκρουση, μπορούν
να συμφωνήσουν στο εξής απλό σενάριο ενός παιγνίου με σαφείς βασικούς κανόνες:
ο καθένας εξ αυτών δηλώνει ξεχωριστά (π.χ., σημειώνοντας μυστικά σε
ένα χαρτάκι) προς έναν ουδέτερο διαιτητή την απαίτηση του για το ποσοστό
της πίτας που αξιώνει, γνωρίζοντας όμως εκ των προτέρων ότι, εάν το άθροισμα
των δυο αξιώσεων που κατατέθηκαν ξεχωριστά υπερβαίνει το 100%, κανείς
από τους δυο δεν θα πάρει κομμάτι της πίτας. Εάν, από την άλλη πλευρά,
το άθροισμα είναι μικρότερο του 100%, τότε ο καθένας λαμβάνει αυτό που ζήτησε.
Μπορεί κανείς εύκολα να συμφωνήσει με τον Skyrms ότι, με την επίγνωση
της εφαρμογής αυτού του απλού κανόνα, οι περισσότεροι δρώντες θα
ζητούσαν 50%, το οποίο θα προέκυπτε ως σημείο ισορροπίας. Μπορεί βέβαια
κανείς να συμφωνήσει επίσης, ότι αρκετές άλλες εκδοχές είναι λιγότερο πιθανές
αλλά σίγουρα όχι αδύνατες.
Εάν εισάγουμε την παράμετρο των ομάδων/πληθυσμών στην θέση των δρώντων,
κάποιες από τις δυνατές (αλλά όχι απαραίτητα εξαιρετικά πιθανές) εκδοχές
γίνονται περισσότερο ευδιάκριτες. Είναι, καταρχήν, προφανές ότι η
«άπληστη» ομάδα έχει συμφέρον να έχει απέναντι της μια «μετριοπαθή»
ομάδα (καθώς εάν οι απέναντι υιοθετήσουν και εκείνοι «άπληστη» στρατηγική,
το αποτέλεσμα θα είναι μη διανομή). Το ίδιο δεν ισχύει για τους «μετριοπαθείς»,
καθώς είτε με «άπληστη» απέναντι πλευρά έλθουν αντιμέτωποι είτε
σε μεγάλο βαθμό οι γνωστές αναλύσεις του Jürgen Habermas για την ανάπτυξη της
«μετα-συμβατικής ταυτότητας» στις σύγχρονες κοινωνίες. Βλ. π.χ. J. Habermas, «Kön-
nen komplexe Gesellschaften eine vernünftige Identität ausbilden?», Zur Rekon struktion
des historischen Materialismus, Suhrkamp, Frankfurt, 1976, σελ. 92-126.
31 R. Axelrod, Η Εξέλιξη της Συνεργασίας, μετάφραση Σ. Στασινός, εκδόσεις Καστανιώτης,
Αθήνα, 1998.
32 Βλ. B. Skyrms, Evolution of the Social Contract, Cambridge University Press, New
York, 1996.