ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 216
216 ΚΏΣΤΑΣ ΛΑΒΔΑΣ
ματα. Το πρώτο αφορά την ίδια την έννοια του εξευρωπασμού (Europeani -
zation). Πρόκειται για μια έννοια την οποία όλο και περισσότεροι την χρησιμοποιούν
(ειδικά κατά την τελευταία δεκαετία) αλλά λίγοι την εξειδικεύουν και
ακόμη λιγότεροι την υποστηρίζουν συστηματικά. 6 Στην ελληνική, μάλιστα,
χρήση του όρου έχει προκύψει μια ενδιαφέρουσα σύγχυση. Πώς μπορεί να
«εξευρωπαστεί», διαμαρτύρονται κάποιοι, κάτι που είναι ήδη «ευρωπακό»;
Πρόκειται για μια σύγχυση που πηγάζει κυρίως από την έλλειψη διάκρισης μεταξύ
επιπέδων ανάλυσης: μεταξύ του επιπέδου ανάλυσης των «ειδικών γλωσσών»
και του επιπέδου της «κοινής γλώσσας». Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε την
καταρχήν διάκριση μεταξύ χρήσης ορισμένων εννοιών στην κοινή γλώσσα
αφενός και στις ειδικές γλώσσες αφετέρου. Τέτοιες ειδικές γλώσσες αποτελούν
τους κορμούς των επιμέρους επιστημονικών πεδίων, των «λόγιων πειθαρχιών»
(scholarly disciplines) και αφορούν τον τρόπο με τον οποίο αναφερόμαστε
σε αντικείμενα μελέτης στο εσωτερικό της «Πολιτικής Επιστήμης», της
«Κοινωνιολογίας», της «Οικονομικής», κ.λπ. Αναφερόμενος, κατά συνέπεια,
σε αυτές τις ειδικές γλώσσες και όχι στην κοινή γλώσσα, θα έλεγα ότι προφανώς
ο «εξευρωπασμός» είναι μια εξαιρετικά χρήσιμη έννοια γι' αυτό άλλωστε
και χρησιμοποιείται διεθνώς, εφόσον θεωρούμε ότι σημαίνει αυτό και μόνο
που στη συζήτηση στις ειδικές γλώσσες σηματοδοτεί.
Το δεύτερο ζήτημα αφορά τη σχέση μεταξύ του κανονιστικού (normative)
επιπέδου αφενός και του αναλυτικού (analytical) επιπέδου αφετέρου. Εδώ πια
επιτείνεται η σύγχυση αναφορικά με την έννοια του εξευρωπασμού. Το κανονιστικό
επίπεδο, με την έννοια του δέον γενέσθαι, συνδέει στην Ελλάδα την έννοια
του εξευρωπασμού με την έννοια του εκσυγχρονισμού. Η σύνδεση είναι
ευεξήγητη, καθότι η έννοια του εκσυγχρονισμού τουλάχιστον στο ελληνικό πεδίο
έχει εισαχθεί στα πλαίσια μιας ευρωπακής πολιτικής στρατηγικής, μιας
στρατηγικής μάλιστα που υπήρξε σε ένα βαθμό αποτελεσματική. Και κατά συνέπεια
σκεφτόμαστε πάντα αλληθωρίζοντας προς τις ειδικές γλώσσες αφ’ ενός
και προς την δημόσια πολιτική συζήτηση αφ’ ετέρου. Υπάρχουν, άλλωστε, οι
«κοινωνικοποιητικές» διαστάσεις του εξευρωπασμού. Ίσως εδώ πρέπει κανείς
να είναι κάπως σκεπτικιστής, διότι ναι μεν στο επίπεδο των ελίτ πραγματοποιείται
μια συνεχής διαδικασία κοινωνικοποίησης, όμως στα άλλα επίπεδα
6 Για έγκυρες απόπειρες ορισμού στη διεθνή βιβλιογραφία βλ. R. Ladrech,
«Europeanization of Domestic Politics and Institutions: The Case of France», Journal of
Common Market Studies, Vol. 32, 1994, Κ. Α. Lavdas, The Europeanization of Greece:
Interest Politics and the Crises of Integration, Macmillan, London, 1997, L. Cram,
«Governance to Go: Domestic Actors, Institutions and the Boundaries of the Possible»,
Journal of Common Market Studies, Vol. 39, 2001 και K. Featherstone & C. Radaelli
(επιμ.), The Politics of Europeanization, Oxford University Press, Oxford, 2003.