ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef04:kef04 06/03/2009 13:59 Page 383
ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 383
αυτό και κυρίως άν οι άλλες βαλκανικές χώρες αποδέχονται, έστω και ενδομύχως,
αυτό.
Μια ανάλυση της θέσεως της Ελλάδος στον κόσμο σήμερα δεν είναι δυνατόν
να γίνει χωρίς μία σύντομη αναδρομή στο παρελθόν –το απώτερο αλλά και
το σχετικά πιό εγγύς. Κι’ αυτό γιατί τα πλείστα των προβλημάτων που έχει σήμερα
η Ελλάδα να αντιμετωπίσει, έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν.
Όταν η χώρα απέκτησε την κρατική της υπόσταση το 1830, ήταν, χωρίς αμφιβολία,
από τα ανεξάρτητα κράτη της Ευρώπης, το πιό φτωχό και το πιό καθυστερημένο.
Η επιβίωσή της εξηρτάτο κυριολεκτικά από την φιλική έναντι αυτής
διάθεση τρίτων κρατών. Δεν ήταν λοιπόν αξιοπερίεργο ότι τα πρώτα ελληνικά
κόμματα, με μία αφοπλιστική ειλικρίνεια, βαπτίσθηκαν με τα ονόματα των
ξένων δυνάμεων πρός τις οποίες έκαστο αυτών προσέκειτο.
Η ύπαρξη κομμάτων με την επωνυμία αγγλικό-γαλλικό-ρωσσικό παρουσιάζεται
συχνά στην Ελλάδα ως σημείο εσχάτου εθνικού ευτελισμού. Δεν νομίζω
ότι η άποψη αυτή, διατυπωμένη εκ του ασφαλούς στο πλαίσιο μιάς Ελλάδος
απείρως ισχυροτέρας εκείνης του πρώτου ημίσεως του δεκάτου ενάτου αιώνος,
είναι δικαιολογημένη. Η Ελλάδα τότε ζούσε από τό επίδομα που της παρείχε ο
πατέρας του Οθωνος, Βασιλεύς Λουδοβίκος της Βαυαρίας –επίδομα που συνέχισε
να καταβάλλει και μετά την αποπομπή του γυιού του. Περιεστοιχίζετο από
μία οθωμανική αυτοκρατορία, πανίσχυρο ακόμη κράτος, η οποία την έβλεπε με
εχθρότητα. Η προσφυγή σε κάποιο τρίτο προστάτη ήταν όχι μόνον αναπόφευκτος
αλλά και επιτακτική. Και βεβαίως, υπό τις συνθήκες αυτές, οι διακρατικές
σχέσεις δεν μπορούσαν να διαμορφωθούν σε επίπεδο ισότητος.
Έτσι, στην πρώτη φάση της ελληνικής παρουσίας στην διεθνή σκηνή, είναι
ένα ελάσσονος σημασίας κράτος, με προσδοκίες όμως και επιδιώξεις επεκτάσεως
στα εδάφη –κυρίως της οθωμανικής αυτοκρατορίας- όπου κατοικούσαν
έλληνες. Η σημασία της διπλωματίας υπό τις συνθήκες αυτές ήταν αυτονόητη: η
Ελλάδα έπρεπε να εξασφαλίσει την υποστήριξη τρίτων, ώστε αφ’ ενός μεν να
μη κινδυνεύσει από την οθωμανική αυτοκρατορία, αφ’ ετέρου δε να μπορεί να
στηρίζεται σ΄αυτούς γιά την προώθηση της δικής της ιρρεδεντιστικής πολιτικής.
Στην πράξη, λόγω διαφορετικών αμέσων προτεραιοτήτων, αλλά και λόγω
της δυναστικής μορφής που είχε τότε εν πολλοίς η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής,
περιωρισμένη σημασία δόθηκε στο βασικό όργανο αυτής, το Υπουργείο
Εξωτερικών. Αποκορύφωμα της πολιτικής αυτής ήταν το κλείσιμο των τριών
βασικών ελληνικών πρεσβειών στο εξωτερικό, ελλείψει χρημάτων, το 1862. Οι
όποιες επιτυχίες είχε η Ελλάδα κατα τον δέκατο ένατο αιώνα, δεν ωφείλοντο
τόσο στις δικές της δραστηριότητες, όσο στο ότι τα συμφέροντα της συνέπιπταν
με τα συμφέροντα των ενδιαφερομένων μεγάλων ευρωπακών δυνάμεων. Η
προσάρτηση των Επτανήσων και στη συνέχεια της Θεσσαλίας ήρθαν ως δώρο.
Η αποτροπή της εφαρμογής της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου ωφείλετο στη