ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 309
ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ «ΟΙΟΝΕΙ ΑΓΟΡΕΣ» 309
Η φιλοσοφία του παραδείγματος βασίζεται στην παραδοχή ότι δεν μπορεί ο
πολίτης-χρήστης δημοσίων υπηρεσιών να βασίζεται στον «ιπποτισμό», δηλαδή
τον αλτρουισμό, των δημοσίων υπαλλήλων. Οι τελευταίοι δεν είναι απαραίτητα
ούτε αποκλειστικά «ιππότες» ούτε αποκλειστικά «κατεργάρηδες»-εγωιστές με
τα δικά τους συμφέροντα και τη δική τους ατζέντα που μικρή σχέση μπορεί να
έχει με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πολιτών. Αυτό που έχει σημασία,
συνεπώς, είναι η δομή των συγκεκριμένων κινήτρων που μπορούν να επηρεάσουν
καθοριστικά τη συμπεριφορά των υπαλλήλων προς την ενθάρρυνση
της «ιπποτικής» και αποθάρρυνση της εγωιστικής (καιροσκοπικής) συμπεριφοράς.
Μ’ αυτή την έννοια, το παράδειγμα των «οιονεί αγορών» προποθέτει την
κατάργηση των κρατικών μονοπωλίων στους χώρους της υγείας και της εκπαίδευσης,
και την εισαγωγή συνθηκών ανταγωνισμού ως προς τους παρόχους και
επιλογής ως προς τους χρήστες δημοσίων υπηρεσιών και έτσι την μετατροπή
των πολιτών από «πιόνια» σε «βασίλισσες»-χρήστες δημοσίων υπηρεσιών. Με
άλλα λόγια, οι χρηματοδοτικοί πόροι είναι διαθέσιμοι σε όλους, με τη διαφορά
ότι αυτοί ακολουθούν τις επιλογές των χρηστών (money follows choice).
Στη Μ. Βρετανία, οι Νέοι Εργατικοί, μετά την άνοδό τους στην εξουσία το
1997, διατήρησαν αρκετές από τις καινοτομίες της προηγούμενης κυβέρνησης,
κατήργησαν μερικές, αλλά εισήγαγαν και πολλές δικές τους. 1 Παραδείγματα
τέτοιων μεταρρυθμίσεων υπάρχουν από διάφορους τομείς δημόσιων πολιτικών,
όπως το σύστημα υγείας, η σχολική εκπαίδευση με εισαγωγή κουπονιών,
το δημογραφικό επίδομα, η συνεταιρική αποταμίευση και τα «παιδικά ομόλογα»
(baby bonds) που με κρατική χρηματοδότηση εφαρμόζονται ήδη.
«Οιονεί αγορές» και «κλασσικά» μοντέλα στην παροχή
δημοσίων υπηρεσιών
Το παράδειγμα των «οιονεί αγορών», εξεταζόμενο σε σύγκριση με τα τρία
πιο κλασσικά μοντέλα στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών, δηλαδή το ιεραρχικό
ή «εντολών και ελέγχου» (command and control), αυτό της «εμπιστοσύνης» ή «δικτύων»
(trust and networks model) και αυτό της «φωνής» (voice), θεωρείται ότι
υπερτερεί σημαντικά ως προς τα κριτήρια/στόχους της δημόσιας πολιτικής.
Υπερέχει, δηλαδή, ως προς την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα, την ανταπόκριση/λογοδοσία
(responsiveness/accountability) και την κοινωνική δικαιο-
1 Βλέπε στο J. Le Grand, Κίνητρα, Δράσεις και Δημόσια Πολιτική: «Ιππότες» και
«Κατεργάρηδες», «Πιόνια» και «Βασίλισσες», ελληνική έκδοση, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα,
2007.