ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 209
ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗ, ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ 209
βαρότεροι παίκτες στην παγκόσμια σκηνή και τίποτα δεν δείχνει ότι αυτό θα
αλλάξει στο προβλεπτό μέλλον: ελέγχουν τον εθνικό χώρο, διαμορφώνουν σε
μεγάλο βαθμό το νομικό-θεσμικό πλαίσιο, και διαθέτουν την πιο ισχυρή στρατιωτική
ισχύ. Συγχρόνως, ο αυξανόμενος ρόλος των διεθνών οργανισμών μεταφέρει
εν μέρει το πολιτικό παιχνίδι σε πλανητικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση,
μπορεί η παγκοσμιοποίηση να είναι μια μη-αναστρέψιμη διαδικασία, η μορφή
όμως που θα πάρει εξαρτάται ουσιωδώς από πολιτικές αποφάσεις, σε εθνικό
και πλανητικό επίπεδο.
Για ένα πράγμα, ωστόσο, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι: η ριζική αλληλεξάρτηση
που επιφέρει η παγκοσμιοποίηση σημαίνει ότι άτομα, επιχειρήσεις,
και έθνη-κράτη είμαστε όλο και περισσότερο εκτεθειμένοι σε συχνότερες και
εντονότερες αλλαγές και αναθεωρήσεις. Το αν θα έχουν δουλειά οι κλωστοφαντουργοί
της Νάουσας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις διεθνείς εξελίξεις
της κλωστοφαντουργίας που διαμορφώνουν τους όρους της ανταγωνιστικότητας
του κλάδου. Η εξέλιξη των τιμών στο Χρηματιστήριο Αθηνών εξαρτάται
ουσιωδώς από τις παρεμβάσεις των διεθνών θεσμικών επενδυτών, οι
οποίες, με τη σειρά τους, εξαρτώνται από το πώς αντιλαμβάνονται την εθνική
μας οικονομία διεθνείς οικονομικοί παράγοντες. Η τιμή του πετρελαίου εξαρτάται
από τις πολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τις ενεργειακές ανάγκες
των αναπτυσσόμενων χωρών, ιδιαίτερα της Κίνας και της Ινδίας. Οι δόσεις
του στεγαστικού μας δανείου επηρεάζονται ουσιωδώς από τις διεθνείς
χρηματοπιστωτικές εξελίξεις.
Σε ένα περιβάλλον έντονης αλληλεξάρτησης, οι εθνικές ταυτότητες τείνουν
να υβριδοποιούνται. Η εθνική ταυτότητα σήμερα καθορίζεται όλο και περισσότερο
διαλογικά: αλλιώς αυτοκατανοείσαι ως Έλληνας σε μια μονο-πολιτισμική
κοινωνία (όπως, εν πολλοίς, ήταν η Ελλάδα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του
1980) και αλλιώς σε μια πολυ-πολιτισμική (όπως, εν πολλοίς, είναι σήμερα). Σε
συνθήκες παγκοσμιοποίησης συνειδητοποιούμε ότι δεν υπάρχουν αναλλοίωτες
ουσίες – η διευρυνόμενη και αναστοχαζόμενη εμπειρία είναι ο αποφασιστικότερος
παράγοντας για τη συγκρότηση της εθνικής συλλογικότητας. Ο άνθρωπος
που διευρύνει τις γνώσεις και εμπειρίες του στην κοινωνία της παγκοσμιοποιημένης,
διαμεσολαβημένης ενημέρωσης δεν είναι ο ίδιος άνθρωπος που
αντλεί ενημέρωση και εμπειρία κυρίως από τις αδιαμεσολάβητες αισθήσεις
του. Ο άνθρωπος που έχει ευκαιρίες να αναστοχάζεται την εμπειρία του (εν
μέρει εξαιτίας του διευρυμένου χαρακτήρα της εμπειρίας που του δίνει τη δυνατότητα
να συγκρίνει), είναι ένας αρκετά διαφορετικός άνθρωπος από τον
άνθρωπο της παραδοσιακής, «κλειστής» κοινωνίας. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης,
η ταυτότητα είναι πρόταγμα, όχι ουσία.
Σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο κανείς δεν έχει πλεονέκτημα για πάντα,
κανείς δεν μπορεί να εφησυχάζει, κανείς δεν πρέπει να θεωρεί την ταυτότητά