ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef00:kef00 06/03/2009 13:58 Page 31
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 31
εξουσίας και η έλλειψη υποδομών επιδρούν αρνητικά στη λειτουργία τους. Στο
ζήτημα της ποιότητας των οργάνων της δημόσιας διοίκησης, προτεραιότητες
αποτελούν, αφενός η διαμόρφωση ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου οργάνωσης
και λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης πέρα από την πολυνομία και τη
δαιδαλώδη οργάνωση, 31 και αφετέρου, η αξιοκρατική και επαρκής στελέχωση
των ηγετικών βαθμίδων της. Στο ζήτημα της διαφθοράς σημαντικό ρόλο διαδραματίζει
το ελληνικό Σύνταγμα, στο οποίο προκύπτει μια ασυνήθιστα μεγάλη,
συγκριτικά με άλλες χώρες, ταύτιση της νομοθετικής και εκτελεστικής
εξουσίας. Οι κυβερνήσεις που προκύπτουν με τις επιταγές αυτού του Συντάγματος,
όπως παρατηρεί ο Μιχάλης Μητσόπουλος, –ανταποκρινόμενες ορθολογικά
στο πλέγμα κινήτρων-αντικινήτρων που δημιουργεί η διασταύρωση της
νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας– είναι ορθολογικά αυταρχικές και
επιρρεπείς στη διαφθορά. Τα χαρακτηριστικά ενός Συντάγματος που ενθαρρύνει
τη λήψη αποφάσεων χωρίς επαρκή στάθμιση των προτιμήσεων της πλειοψηφίας
αυξάνουν τα κίνητρα αναζήτησης εξωθεσμικής διακριτής μεταχείρισης
και την ίδια στιγμή οδηγούν στην αδυναμία του πολιτικού συστήματος να αποτρέψει
και να καταστείλει τη διαφθορά. Ο σχεδιασμός ενός συστήματος που θα
μπορεί ταυτόχρονα να προκρίνει τις επιλογές της πλειοψηφίας, να προστατεύει
επαρκώς τις μειοψηφίες και τελικά να είναι σε θέση να κυβερνήσει απαιτεί μια
αναθεώρηση με στόχο να εισαχθούν ικανές «ισορροπίες και αντίβαρα» και χωριστές
εντολές για την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία. Η ισχύς της εκτελεστικής
εξουσίας θα πρέπει να εξασφαλίζεται από την υιοθέτηση ενός εκλογικού
μηχανισμού που προκρίνει πάντα ένα νικητή στις εκλογές, ενώ η εκπροσώπηση
των μειοψηφιών θα εξασφαλίζεται μέσω της αναλογικής σύνθεσης του
νομοθετικού σώματος. Το σύστημα αυτό για να καταστεί αποτελεσματικό θα
πρέπει να εξασφαλίζει και τη λήψη αποφάσεων στην παραγωγή νομοθετικού
έργου, η οποία λόγω της αναλογικότητας της εκπροσώπησης των διάφορων
κομμάτων θα είναι περισσότερο επιρρεπής σε εκβιασμούς από μικρές μειοψηφίες.
Η αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού είναι προπόθεση για να εξασφαλιστεί
η ικανότητα του συστήματος να κυβερνά. 32
31 Α. Μακρυδημήτρης, «Προτάσεις για την ανόρθωση των θεσμών», Βήμα Ιδεών, Τ.
19, Νοέμβριος 2008, σελ. 19, και αναλυτικότερα στο Π. Καρκατσούλης, Το Κράτος σε
Μετάβαση. Από τη «διοικητική μεταρρύθμιση» και το «νέο δημόσιο μάνατζμέντ» στη
«διακυβέρνηση», εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2004.
32 Ο σχεδιασμός του νέου συντάγματος πρέπει σε κάθε περίπτωση να αντικαθιστά
την απαίτηση της κυβέρνησης να αποκτά τη ψήφο εμπιστοσύνης της βουλής με την ικανότητα
του νομοθετικού σώματος να αποπέμπει, με πλειοψηφία τουλάχιστον 2/3, μέλη
της εκτελεστικής εξουσίας και να εισάγει την ικανότητα της εκτελεστικής εξουσίας να
αναπέμπει νομοσχέδια. Στην περίπτωση αυτή είναι σημαντικό το νομοθετικό σώμα να