ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

στην πραγματικότητα δεν ήταν παραδοσιακά τόσο αυτόνομη η Κεντρική Τράπεζα.
Και την εξέλιξη προς ένα μοντέλο ευρωπακό Κεντρικής Τράπεζας στο
οποίο απ’ τη σκοπιά των εθνικών κυβερνήσεων και τη σκοπιά των εθνικών συμφερόντων
και των ποικίλων ομάδων συμφερόντων, δεν είναι καθόλου προφανές
ότι πρόκειται μόνο για αυτοπεριορισμούς, αλλά ίσως και για γνήσιους περιορισμούς
στις επιλογές και στην άσκηση πολιτικής. Ως γνωστόν, ένας απ’
τους τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να προσπαθήσει να προσεγγίσει
τις πηγές των πολιτικών συγκρούσεων ή και των δυνάμει πολιτικών συγκρούσεων,
είναι μέσα απ’ τις θεωρίες των λεγόμενων διαιρετικών τομών, των κοινωνικών
σχισμάτων (social cleavages). 12 Σε κράτη-μέλη όπως η Βρετανία, η συζήτηση
είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα σε σχέση με το ερώτημα κατά πόσον
αρχίζει και δημιουργείται μία προ- και αντί- ευρωπακή διαιρετική τομή στο
πολιτικό σύστημα, ένα σχίσμα εστιαζόμενο σε διαφορές και συγκρούσεις σε
ζητήματα ενοποίησης. Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν φαίνεται να προκύπτει
κάτι τέτοιο, με δεδομένο ότι –τουλάχιστον μέχρι στιγμής– οι διαφορές για τα
ευρωπακά ζητήματα δεν διαμόρφωσαν ένα ευρωπακό σχίσμα ενσωματώνοντας
σε αυτό άλλες διαφορές ως επιμέρους. Και αυτό παρά το γεγονός ότι στην
Ελλάδα παραμένει εξαιρετικά ισχυρή μακροπρόθεσμα η βασική ταύτιση με το
εθνικό κράτος. 13 Οφείλουμε σε κάθε περίπτωση να εξετάζουμε συνεχώς κατά
πόσον οι ποιοτικές και ποσοτικές ενδείξεις που έχουμε ευνοούν το συμπέρασμα
ότι δεν προκύπτει πράγματι ένδειξη δημιουργίας μιας ευρωπακής διαιρετικής
τομής στην ελληνική πολιτική.
Ας στραφούμε τώρα στο ζήτημα της ευρωπακής στρατηγικής, η οποία συνκαθορίζει
την πορεία των διαδικασιών εξευρωπασμού. Μπορεί κανείς να προσεγγίσει
τις ευρωπακές επιλογές μέσα από την έννοια μιας ευρείας κοινωνικής
στρατηγικής, η οποία κατασκευάζει και διαμορφώνει ένα πεδίο πολιτικού λόγου.
Στην Ελλάδα, η στρατηγική αυτή είχε επί δεκαετίες ως κεντρικό άξονα αναφοράς
μία ιδιαίτερη μίξη των εννοιών του εξευρωπασμού και του εκσυγχρονισμού,
σε βαθμό μάλιστα που όπως σωστά έχει επισημανθεί, στην ελληνική περίπτωση
να υπάρχει και στους αναλυτές ακόμα σύγχυση των ορίων μεταξύ αφενός της
αναλυτικής έννοιας του εξευρωπασμού και αφετέρου της περισσότερο πολιτικοποιημένης
στην Ελλάδα έννοιας του εκσυγχρονισμού. Σε κάθε περίπτωση, διαkef03:kef03
06/03/2009 13:59 Page 223
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΝΟΡΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΥ 223
12 Βασικές διαιρετικές τομές έχουν θεωρηθεί η οικονομική-ταξική, η χωρική-περιφερειακή
(Βορράς-Νότος), η θρησκευτική, κ.α. Για μια καλή διαπραγμάτευση αυτής
της κλασικής προσέγγισης βλ. H. Kriesi, «The Transformation of Cleavage Politics»,
European Journal of Political Research, Vol. 33, 1998, σελ. 165-185.
13 Βλ. L. McLaren, Identity, Interests and Attitudes to European Integration, Palgrave
Macmillan, London, 2006, σελ. 76-77.