ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 282
282 ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΟΥΤΑΛΑΚΗΣ
ροι του κράτους, είτε μέσω συμμετοχικών διαδικασιών διαβούλευσης και συναπόφασης,
είτε μονομερώς μέσα από αυτορρυθμιστικές πρωτοβουλίες. Από τη
διεθνή αναπτυξιακή συνεργασία, τη ρύθμιση των αγορών προόντων και υπηρεσιών,
την έρευνα και την τεχνολογία, τις πολιτικές για την οικονομική και
κοινωνική ανάπτυξη και το περιβάλλον, μη κυβερνητικοί φορείς συμμετέχουν
πλέον ακόμη και σε πολιτικές που μέχρι πρόσφατα το κράτος διατηρούσε το
μονοπώλιο παρέμβασης μέσω της δημόσιας διοίκησης ή διακρατικών μορφών
συνεργασίας.
Η ανάληψη οιονεί δημόσιων λειτουργιών από ιδιωτικούς φορείς αντιμετωπίζεται
συνήθως με έντονο σκεπτικισμό. Η αυτορρύθμιση, δηλαδή η διαμόρφωση
από ιδιωτικούς φορείς, χωρίς κρατική παρέμβαση, ενός κανονιστικού
πλαισίου που επηρεάζει άμεσα ή έμμεσα το δημόσιο συμφέρον, θέτει επιτακτικά
το ζήτημα της δημοκρατικής νομιμοποίησης και λογοδοσίας των αποφάσεων.
Στο μέτρο που το αντικείμενο της αυτορρύθμισης υπερβαίνει την παραδοσιακή
της λειτουργία που είναι η διευθέτηση των σχέσεων μεταξύ ιδιωτικών
φορέων αλλά ρυθμίζει και τις αρνητικές εξωτερικότητες που προκύπτουν από
τη δράση τους (ενδεχόμενη παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων, περιβαλλοντική
επιβάρυνση, συνθήκες και όροι εργασίας) οδηγεί στη σχετικοποίηση της
έννοιας του δημόσιου συμφέροντος και της δυνατότητας των κυβερνήσεων να
διαμορφώσουν αποτελεσματικές δημόσιες πολιτικές. Αντιθέτως, η φιλελεύθερη
παράδοση αντιμετωπίζει την αυτορρύθμιση ως έκφραση συνταγματικά
κατοχυρωμένων δικαιωμάτων συλλογικής αυτονομίας και ως πανάκεια στην
εγγενή αδυναμία των υπαρχουσών μορφών περιφερειακής συνεργασίας να
αντιμετωπίσουν παγκόσμιες προκλήσεις που υπερβαίνουν τα όρια ρυθμιστικής
τους επιρροής.
Οι δύο αυτές εκδοχές επισκιάζουν όμως θεμελιώδη ζητήματα για την κατανόηση
της δυναμικής του φαινομένου. Η συστηματική ένταξη μη κυβερνητικών
φορέων στις διαδικασίες διαμόρφωσης δημόσιων πολιτικών δεν αποτελεί νέο
φαινόμενο που συνδέεται με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας. Στη συντριπτική
πλειονότητα των περιπτώσεων δεν αποτελεί, ούτε πρωτοβουλία των συμβαλλόμενων,
ούτε και ιδιαίτερη εκδήλωση της ηγεμονικής τους θέσης σε εθνικό
ή διεθνές επίπεδο. Αντιθέτως, είναι το ίδιο το κράτος που μεταβιβάζει σημαντικές
ρυθμιστικές λειτουργίες σε μη κρατικούς φορείς, όχι ως ιδεολογική επιλογή,
αλλά ως στρατηγική ενδυνάμωσης της ρυθμιστικής του ικανότητας ιδιαίτερα σε
τομείς πολιτικής που χαρακτηρίζονται από πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα. 2
2 R. Mayntz, «Politische Steuerung: Aufstieg, Niedergang und Transformation einer
Theorie», σε K. von Beyme, C. Offe (επίμ.), Politische Theorien in der Ära der
Transformation. PVS Sonderheft 26, Opladen, Westdeutscher Verlag, 1995, σελ. 148-168.