ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 127
Ο «ΜΑΥΡΟΣ ΚΥΚΝΟΣ» ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ 127
νειας και ανάληψης μικρότερου κινδύνου δεν αγγίζουν καν το πρόβλημα. Η
παρέμβαση του κράτους για τη διάσωση ειδικά των χρεοκοπημένων χρηματοπιστωτικών
εταιριών ίσως να εμποδίζει τη μετάγγιση της κρίσης στην πραγματική
οικονομία, δε συμβάλει όμως στην επίλυση προβλημάτων. Αντίθετα, δημιουργεί
προβλήματα «ηθικού κινδύνου» (moral hazard) αφού όχι μόνο δεν τιμωρεί
τους υπαίτιους, αλλά τους αποζημιώνει με υψηλά bonus. Ως εκ τούτου, τα
ατιμώρητα, ασύδοτα και φιλάργυρα διοικητικά στελέχη των χρηματοπιστωτικών
επιχειρήσεων δεν έχουν κανένα κίνητρο να αλλάξουν συμπεριφορά στο
μέλλον. Έχουν όμως πολλά κίνητρα για να αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο στο
μέλλον.
Η αναγκαία μεταρρύθμιση
Υπάρχουν δύο τρόποι για να προσεγγίζει και να αντιμετωπίζει κανείς τα
φαινόμενα. Ο πρώτος είναι να αποκλείει αυτά που φαντάζουν απίθανα και να
επικεντρώνεται στο φυσιολογικό, στο προβλεπόμενο. Έτσι, ο μελετητής αφήνει
έξω από την έρευνά του οτιδήποτε απίθανο συνέβη στο παρελθόν και μελετά
συνηθισμένες περιπτώσεις. Η δεύτερη προσέγγιση είναι να αναλογιστεί
κανείς ότι για να κατανοήσει ένα φαινόμενο, πρέπει πρώτα να μελετήσει τα
ακραία παραδείγματα, ειδικά εάν, όπως ο μαύρος κύκνος, έχουν προκαλέσει
ένα τεράστιο αντίκτυπο στην κοινωνία. Η μέχρι σήμερα αποσπασματική προσέγγιση
και αντιμετώπιση των χρηματοπιστωτικών κρίσεων από τη διεθνή κοινότητα
ακολούθησε τον πρώτο, τον εύκολο τρόπο. Δεν είναι όμως τυχαίο ότι η
προσέγγιση αυτή ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του Διεθνούς Νομισματικού
Ταμείου (ΔΝΤ), το οποίο ήδη από το 1998 δήλωνε ότι οι κρίσεις αυτές
«αφήνουν ανοικτό το ερώτημα εάν τα επίσημα δίκτυα ασφαλείας και συστήματα
εποπτείας έχουν προσαρμοστεί αποτελεσματικά στο νέο χρηματοπιστωτικό
περιβάλλον». 24
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές πάντοτε βρίσκονται ένα ή δύο βήματα πιο
μπροστά από τους ρυθμιστές τους. Οι χρηματοπιστωτικές καινοτομίες δημιουργούνται
εν μέρει για την παράκαμψη των περιοριστικών ρυθμίσεων, 25 οι
οποίες πολύ σύντομα καθίστανται αναχρονιστικές και αναποτελεσματικές.
Ταυτόχρονα, η συστημική αστάθεια εξελίσσεται με αποτέλεσμα η επόμενη
24 ΔΝΤ, International capital markets: developments, prospects and key policy issues,
Washington, 1999.
25 W. Silber, «The process of financial innovation», American Economic Review, Νο
1, 1983, σελ. 89.