ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

Στην αρχή του κειμένου διατυπώσαμε την άποψη, ότι το βασικότερο ίσως
ζήτημα στην ανάλυση της πολιτικής κουλτούρας αφορά τα ερωτήματα που θέτει
ο ερευνητής και από πού αυτά πηγάζουν. Μπορούμε στο σημείο αυτό να
στραφούμε σε ένα βαθύτερο επίπεδο διαμόρφωσης και άρθρωσης ερωτημάτων
περί πολιτικής κουλτούρας. Πράγματι, κατά την τελευταία δεκαετία έχει αναζωπυρωθεί
η συζήτηση για τις βιολογικές διαστάσεις των πολιτικών και κοινωνικών
φαινομένων. Τόσο των μίκρο-παραμέτρων εκείνων που εξηγούν τις επιλογές
των κοινωνικών δρώντων όσο και των μάκρο-εξελικτικών τάσεων των
κοινωνικών συστημάτων. Εμφανίζονται σημαντικές μελέτες που βρίσκονται
στο μεταίχμιο μεταξύ πολιτολογικών και βιολογικών παραμέτρων. 23 Οι σχέσεις
μεταξύ των κοινωνικών επιστημών και των ερευνητικών κατευθύνσεων
της βιολογίας και, ειδικότερα, της νευροεπιστήμης, είναι σχέσεις που αφορούν
τόσο ζητήματα μεθόδου όσο και ζητήματα περιεχομένου. Γνωρίζουμε, άλλωστε,
από τις μελέτες της πολιτικής κουλτούρας, ότι η ορθολογική συμπεριφορά
(ορθολογική ως προς τους σκοπούς που κάθε φορά θέτει το υποκείμενο) είναι
ένα μόνον από τα πρότυπα που ανιχνεύονται στην κοινωνική συμπεριφορά των
ανθρώπων. Έχουμε, λοιπόν, να κάνουμε με ένα ευρύτατο πεδίο παραγόντων,
περιλαμβανομένων των νευρο-ψυχολογικών και βιολογικών διαστάσεων της
συμπεριφοράς αλλά και της διαμόρφωσης κανόνων. Οι κοινωνικές επιστήμες
έχουν σωρεύσει ήδη από το δέκατο ένατο αιώνα δάνεια από τη βιολογία τόσο
μεθοδολογικής όσο και περιεχομενικής υφής. Άλλωστε μέθοδος και περιεχόμενο
(αντίληψη περί του γνωστικού αντικειμένου) δεν μπορούν παρά να συkef03:kef03
06/03/2009 13:59 Page 229
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΝΟΡΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΥ 229
ματα όσο και οι πολυκομματικές κυβερνήσεις είναι, κατά κανόνα, περισσότερο
ευάλωτες απέναντι στα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα.
Το (προσωρινό) συμπέρασμα είναι ότι οι τύχες των θεσμών πολιτικής διαμεσολάβησης
βρίσκονται σε στενή αλληλεξάρτηση με τις εξελίξεις και τους μετασχηματισμούς
στο επίπεδο των κανόνων και των πλεγμάτων από νόρμες. Τα
πλέγματα αυτά γίνονται συχνά αντιληπτά μέσα από τις διακυμάνσεις και τις
κρίσεις, αλλά τόσο η εξελικτική διαμόρφωση τους όσο και οι εκδοχές των γενικών
κανόνων που τείνουν να επικρατήσουν στις συγκεκριμένες, κάθε φορά,
συνθήκες εξαρτώνται από ένα βαθύτερο επίπεδο κοινωνικής αιτιότητας.
Στις πηγές της πολιτικής κουλτούρας: νόρμες, κανόνες και
εξέλιξη
23 Βλ. ενδεικτικά E. Diener & E. Suh (επιμ.), Culture and Subjective Well-Being, MIT
Press, Cambridge, MA, 2000.