ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef02:kef02 06/03/2009 13:58 Page 153
ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 153
και στην μελλοντική αναπτυξιακή προοπτική: θα είναι, εν τέλει, η ικανότητα
προσαρμογής (και όχι οι κλιματικές αλλαγές καθαυτές) που θα καθορίσει το
μέλλον της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας στις εξελισσόμενες
κλιματικές συνθήκες. 12
Οι συνθήκες αυτές δημιουργούν τρεις σημαντικές διαστάσεις για την παρέμβαση
του κράτους, της οργανωμένης δηλαδή πολιτείας που διαθέτει παρεμβατικούς
μηχανισμούς και τη δυνατότητα θεσμικών ρυθμίσεων. 13
Η πρώτη διάσταση σχετίζεται με την έρευνα, την εκπαίδευση, την ενημέρωση
και την καλλιέργεια πνεύματος αλλαγής σε θέματα περιβαλλοντικών
στάσεων σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, σε νομικά και φυσικά πρόσωπα.
14 Ειδικότερα έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε πρωτοβουλίες, όπως η καταγραφή
των κλιματικών κινδύνων ανά περιοχή, η επιστημονική έρευνα, η καταγραφή
της ικανότητας προσαρμογής των κοινωνιών και κοινοτήτων σε περιοχές
που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις κλιματικές αλλαγές (π.χ. ορεινές και
παράκτιες κοινότητες), προγράμματα πρόληψης κινδύνων, η εισαγωγή μαθημάτων
για το περιβάλλον και τις κλιματικές αλλαγές, η εκπαίδευση και επιμόρφωση
σε θέματα διαχείρισης αλλαγών, και η εισαγωγή συστημάτων περιβαλλοντικής
διαχείρισης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Η δεύτερη διάσταση σχετίζεται με την κρατική εποπτεία και παρέμβαση
που απαιτείται σε ένα περιβάλλον που σε μεγάλο βαθμό λαμβάνουν χώρα
«ατομικές» δραστηριότητες προσαρμογής από δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς
και οι οποίες δημιουργούν αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις. Στην περίπτωση
του κλιματικά ευαίσθητου συστήματος των Ευρωπακών Άλπεων αρνητικές
εξωτερικότητες μπορούν να προκύψουν από την έντονη χρήση μηχανημάτων
δημιουργίας τεχνητού χιονιού που απαιτεί μεγάλη κατανάλωση νερού και
ενέργειας, τον σχεδιασμό χιονοδρομικών πιστών σε βάρος του τοπίου και της
χλωρίδας, την δημιουργία χιονοδρομικών κέντρων σε μεγαλύτερα υψόμετρα
που θα απειλήσουν ευαίσθητα οικοσυστήματα. Στις περιπτώσεις αυτές είναι
πολύ πιθανόν η ελεύθερη αγορά να μην μπορεί από μόνη της να αντιμετωπίσει
τέτοιες αρνητικές εξωτερικότητες (με τον υπολογισμό του συνολικού κοινωνικού
κόστους ή της κοινωνικής ωφέλειας να μην αποτυπώνεται στις αμιγώς
12 T. R. Carter (επιμ.), Assessing the Adaptive Capacity of the Finnish Environment and
Society under a Climate Change, FINADAPT: Summary for Policy Makers, Finnish
Environment Institute, 2007.
13 Π. Κορλίρας, «Για μια προοδευτική οικονομική πολιτική» σε Χ. Τσούκας (επιμ.),
Για μια Προοδευτική Πολιτική, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2007.
14 K. Χατζημπίρος, «Περιβαλλοντικό έλλειμμα και μεταρρυθμιστικό αίτημα» σε
Τσούκας (επιμ.), οπ.π., 2007.