ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 242
242 ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΣ
πρωτοβουλίες του κεντρικού κράτους με στόχο την αντιμετώπιση των σοβαρών
προβλημάτων διαπεριφερειακών ανισοτήτων, το βασικό χαρακτηριστικό των
οποίων ήταν η υπερσυγκέντρωση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών
δραστηριοτήτων κυρίως στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας και δευτερευόντως
της Θεσσαλονίκης, διαμορφώνοντας έτσι τον αποκαλούμενο «ανατολικό αναπτυξιακό
άξονα» της χώρας. Μ’ αυτή την έννοια, η εξέλιξη της εθνικής περιφερειακής
πολιτικής κατά την μεταπολεμική περίοδο χαρακτηρίστηκε από σειρά
δημοσιονομικών και άλλων κινήτρων για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων
στην περιφέρεια, την παροχή βασικών υποδομών μέσω της δημιουργίας
ενός εκτεταμένου δικτύου Βιομηχανικών Περιοχών, και από τον πειραματισμό,
ιδιαίτερα κατά την πρώτη μετα-δικτατορική περίοδο, με το μοντέλο της
αποκαλούμενης «πολικής» (nodal, «growth-poles») ανάπτυξης/χωρικού σχεδιασμού,
μέ έμφαση, δηλαδή, στη δημιουργία αναπτυξιακών πόλων/κέντρων,
με στόχο τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων μέσω της ανάπτυξης ενός
δικτύου ανταγωνιστικών προς τη Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη πόλεων/κέντρων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η ένταξη στην ΕΕ και ο σταδιακός εξευρωπασμός της
δημόσιας πολιτικής γενικά και της πολιτικής συνοχής ειδικότερα, με την εισαγωγή
αρχικά των Ολοκληρωμένων Μεσογειακών Προγραμμάτων (ΜΟΠ)
(1985-89) και των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ) (1989-2006) στη συνέχεια,
συνέβαλε καθοριστικά στην αναδιάρθρωση τόσο του διοικητικού συστήματος
όσο και των δομών διαμόρφωσης πολιτικής. Έτσι, η διοικητική αναδιάρθρωση
της χώρας περιέλαβε τη δημιουργία 13 διοικητικών περιφερειών
προγραμματισμού υπό την καθοδήγηση διορισμένων από την κεντρική διοίκηση
Γενικών Γραμματέων με αρμοδιότητες κυρίως σχεδιασμού και εφαρμογής
της ευρωπακής πολιτικής Συνοχής, την αναμόρφωση των 54 νομαρχιών με
την καθιέρωση των άμεσα εκλεγμένων νομαρχών το 1994, και την ενίσχυση των
θεσμών τοπικής αυτοδιοίκησης στο επίπεδο των δήμων και κοινοτήτων. Ως
προς τις δομές διαμόρφωσης πολιτικής, ο εξευρωπασμός συνέβαλε καθοριστικά
στην υιοθέτηση του συμμετοχικού και δημοκρατικού προγραμματισμού
σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Ωστόσο, δεδομένης της διατήρησης της ιεραρχικής
και συγκεντρωτικής διοικητικής δομής με στόχο την εξασφάλιση της
συνεκτικότητας και συμπληρωματικότητας των αναπτυξιακών σχεδίων, το κύριο
χαρακτηριστικό του νέου συστήματος σχεδιασμού της αναπτυξιακής πολιτικής
μπορεί να περιγραφεί από την συνύπαρξη διαδικασιών «εκ των κάτω»
προσδιορισμού των προτεραιοτήτων και «εκ των άνω» ελέγχου. 3
3 Ch. J. Paraskevopoulos, «Social Capital, Learning and EU Regional Policy Net -
works: Evidence from Greece», Government and Opposition, Vol. 36 No. 2, 2001α, σελ.
251-275.