udhezues letersia 11

Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11”
informuan në mënyrë mjaft të papritur, se statusi i tyre diplomatik nuk do të njihej këtej e tutje. Shumë
shpejt pas kësaj, që të jemi të përpiktë, më 24 korrik 1939, Sekretari i Shtetit më thirri në Departamentin
e Shtetit dhe më njoftoi se, mbi bazat e reciprocitetit, ai ishte i detyruar ta quante se misioni im kishte
marrë fund. Zoti Kordel Hall, i cili u bë edhe më i mirësjellshëm sesa ishte zakonisht, mesa duket e
kuptoi habinë time të pashprehur për diskriminimin e dukshëm kundër Shqipërisë në krahasim me
trajtimin që i ishte bërë Çekosllovakisë, i dërguari i së cilës vazhdonte të njihej si përfaqësues ligjor i
kombit të vet. Zoti Hall më shpjegoi se ndryshimi në trajtim vinte për shkak se
“ ndryshimi i Çekosllovakisë ndodhi brenda një nate”, ndërsa në Shqipëri ndryshimi ishte bërë shkallëshkallë.
Unë nuk kam dyshim se ky shpjegim ka baza mjaft të shëndosha, por më duhet të pranoj se
unë nuk arrita ta kuptoja.
Megjithatë, nuk e ndieja se kisha të drejtë të kërkoja shpjegime. Pasi dëgjova që në fi llim pa e hapur
gojën e falënderova Sekretarin e Shtetit për shumë qëndrime të mirësjellshme gjatë misionit tim dhe u
largova. Është e tepërt ta them se isha i hidhëruar, por gjithçka nënkuptonte ky epilog i trishtuar lidhur
me të ardhmen e vendit tim; por njëkohësisht më duhet ta pranoj se pata njëfarë ndjenje të lehtësimit
vetjak. Është e qartë se pozita e një njeriu që pranohet si i dërguar i ligjshëm i një kombi dhe megjithatë
nuk përfaqëson dot një qeveri reale, është e hapur për më shumë gjëra të pakëndshme. Kjo më kujton
një aktor të Shopenhaurit, i cili vijon të luajë pasi ka mbaruar shfaqja dhe është ulur perdja. E ndieja
veten edhe më të lehtësuar dhe me Zogun ishte shkëputur përfundimisht... Faik Konica
Shkrimi historik
Pushtimi italian i Shqipërisë
Lajmi se trupa ushtarakë po grumbulloheshin në portet italiane ishte përhapur nga emigrantët
shqiptarë në Itali. Njerëzit të shqetësuar u ngritën në demonstrata për të protestuar kundër pushtimit
të mundshëm. Ata gjithashtu kërkonin armë për të mbrojtur atdheun. Mbreti Zog dhe qeveria
shqiptare i shihte me shqetësim këto grumbullime, pasi mendonte se këto mund t’i jepnin shkas
Italisë për të justifi kuar para Fuqive të Mëdha zbarkimin ushtarak. Gjendja ndryshoi pas lindjes së
Princ Lekës më 5 prill 1939. Njerëzit u derdhën nëpër rrugë, jo vetëm për të festuar lindjen e princit,
por dhe për t’i dhënë mbështetje mbretit dhe qeverisë dhe për t’i detyruar ata t’i rezistonin rrezikut
të pushtimit.
Mbreti Zog vetëm në mbrëmjen e datës 6 prill i komunikoi popullit kërkesat italiane, të cilat
rrezikonin pavarësinë e Shqipërisë, për këtë arsye qeveria shqiptare nuk i kishte pranuar. Kjo do
të thoshte se Shqipëria mund të pushtohej, por jo me pëlqimin e qeverisë shqiptare. Megjithatë,
qeveria nuk u përgatit t’i rezistonte zbarkimit. Populli nuk u armatos dhe ushtria e përgatitur nga
italianët nuk dihej nëse do t’i bënte ballë pushtimit. Ditën e premte, më 7 prill 1939, rreth orës 5 të
mëngjesit, anijet ushtarake italiane, të nisura nga Bari dhe Brindisi, mbërritën në portet e Durrësit,
Shëngjinit, Vlorës dhe Sarandës dhe fi lluan zbarkimin e ushtarëve. Reparte të veçanta të ushtrisë
shqiptare u përpoqën t’u rezistonin, por pa sukses. Luftimet më të ashpra u zhvilluan pranë portit
të Durrësit. Atje repartet e xhandarmërisë të udhëhequra në Abaz Kupi arritën t’i mbrapsnin ushtritë
italiane disa herë. Në luftime mbeti i vrarë dhe një kapter i marinës, Mujo Ulqinaku, i cili luftoi
trimërisht. Por të gjitha këto përpjekje nuk e ndaluan pushtimin e vendit.
Mbreti Zog, së bashku me qeverinë, u largua për në Greqi.
Marrë nga Historia 9
188