udhezues letersia 11

Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11”
Tema
19. Teksti
rrëfyes
joletrar.
Kronika
historike
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:
• Të identifikojë llojin e kronikës historike.
a. Të dallojë elementet përbërëse të kronikës historike;
b. të analizojë elementet rrëfyese në një kronikë historike;
c. ta analizojë kronikën nga ana gjuhësore;
d. të shkruajë një kronikë historike.
Materialet dhe mjetet mësimore
Teksti “Gjuha shqipe dhe letërsia 11”, lloje të ndryshme gazetash, kronikash historike,
shkumësa me ngjyra, tabela.
Model kronike historike
Herbert Tan
Për nji Konkordat në Shqipni
(Me qëllimin e rregullimit të marrëdhënieve në mes Kishës Katolike dhe mbretërisë shqiptare,
në fi llim të viteve 30-të, Arqipeshkëvi i Shkodrës Monsinjor Mjeda fi lloi bisedimet me Vatikanin,
për arritjen e një Konkordati (marrëveshjeje), i ngarkuar nga qeveria shqiptare. Materiali që
po paraqesim më poshtë kërkon të ndriçojë marrëdhëniet e së drejtës kishtare në Shqipëri
deri në këtë periudhë. Ardhja e komunizmit u shoqërua me dhunimin e të gjitha të drejtave të
mëparshme që mbronin Kishën Katolike në Shqipëri. Për arsyen e mësipërme ekziston një
vakuum i madh ligjor edhe në aspektin e mësipërm. Nëpërmjet këtij artikulli kërkojmë të vëmë
në dukje se çdo raport i komuniteteve fetare me shtetin duhet të mbështetet në institucione të
përcaktuara qartë ligjërisht. Hapi i parë ku duhet të mbështetet një marrëveshje e tillë duhet
të jetë kushtetuta stabile e shtetit, e cila përbën garantin e parë për fi llimin e bisedimeve
për një konkordat. Një prej pyetjeve që anëtarët e një komuniteti do të duhet t’i bëjnë vetes
në një rast referendar konstitucional është se, sa një projekt-kushtetutë mbron të drejtat e
aspiratat e komunitetit, të drejtat e barabarta demokratike brenda bashkësisë shtetërore? Në
këtë drejtim, a përbën Kushtetuta garantin e parë për mbrojtjen e drejtave të popullit tim në
përgjithësi? (Phoenix)
….Shumë herët ka arritur Krishterimi të zërë vend në Shqipëri. Ka të dhëna se që në kohën e
Apostujve është predikuar në Lezhë. Megjithatë, kryesisht prej Jugut, prej Epirit dhe Maqedonisë, mori
rrugë Krishterimi në Shqipëri. Ipeshkvia e Prizrenit ishte që në vitin 518 një konkurruese e Selanikut,
ndërsa Shkodra shënohet që në vitin 387 si Arqipeshkvi. Gjatë emigrimit të popujve (avarëve),
krishterimi në Shqipëri pati humbje të rënda. Leo Isauri ia kaloi në vitin 740 Shqipërinë e krishterë
Patriarkut të Kostandinopojës. Kështu u përfshi edhe Shqipëria në ndarjen e madhe. Në shekullin XII
dhe XIV u kërkua me forcë shkëputja e katolikëve të ritit Bizantin nga Roma. Nën drejtimin e Heroit
Kombëtar Shqiptar, Gjergj Kastriotit, të quajtur Skanderbeg (1404-1468), Kisha Katolike Shqiptare
arriti fuqizimin dhe lulëzimin e saj më të madh që ishte njohur ndonjëherë. Nën drejtimin e tij u arrit të
ngriheshin më shumë se 20 Ipeshkvi. Mbas vdekjes së Skanderbegut, e sidomos mbas pushtimit të
Tivarit (Antivari 1521), vendi ra nën pushtimin turk.
Që me këtë pushtim katolicizmi shqiptar fi lloi të pësonte humbje të mëdha. Besnikët e Kishës
u detyruan të fshihen në malet e Veriut, si Shkodër, Pejë, Gjakovë, Prizren etj. Nën mbrojtjen e
fuqive europerëndimore, sidomos Francës, katolikët fi lluan të popullonin qytetet. Por, për sa i përket
86