You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia <strong>11</strong>”<br />
Te Hamleti shpaloset:<br />
- Njeriu i sjelljes elegante.<br />
- Njeriu i thelluar në dije, art dhe kulturë.<br />
- Njeriu që duhet të luftojë për të përmbushur betimin e bërë.<br />
tri rrafshe që i japin karakterit humanist të Hamletit kontradiktën e përjetshme se<br />
ç’duhet të zgjedhë: jetën si vdekje apo vdekjen si jetë.<br />
Me gjithë përpjekjet njerëzore përgjatë shekujve, monologu i Hamletit është<br />
dëshmi e idealizmit dhe e sentimentalizmit, e egoizmit dhe e racionalitetit, e revoltës<br />
fi lozofike dhe e sizifi adës ekzistencialiste ku dritëhijet njerëzore të të gjitha kohërave<br />
shpalosin lartësitë e pakapshme dhe humbëtirat e përjetshme.<br />
- Raporti që krijon njeriu me jetën dhe me vdekjen.<br />
Hamleti i zhytur në enigmën që e rrethon ngado, luhatet mes dëshirës për të dalë<br />
nga labirinti bashkëkohës dhe përmbysja e qëllimeve fi snike njerëzore që ziejnë brenda<br />
tij. Meditimi i Hamletit mbi jetën dhe mbi vdekjen, që s’bën tjetër, veçse e risjell heroin<br />
humanist të braktisur nga të gjithë, të rrezikuar nga çdo anë, të lënë fi llikat mes lirisë së<br />
tij absurde, merr ngjyrime sa utopike, aq ëndërrimtare; sa dyshuese, aq të dhimbshme,<br />
mu në qendër të tronditjes së idealizmit në të cilin ka besuar. Si i vetmi shpëtim për<br />
të shfaqet vdekja. Përballja me vdekjen përcjell nuanca trishtimi dhe pesimizmi, por<br />
s’mund të mos vësh re në të ironinë e denjë për njeriun sokratian, që gjallon thellë tij.<br />
Ai ka ardhur në pikën që të ketë aq kthjelltësi dhe paqartësi njëherësh, saqë jeta dhe<br />
vdekja të mos i duken më mbretëri që kundërshtojnë njëra-tjetrën, por si vazhdimësi,<br />
që, pasi je zhgënjyer nga Jeta, prehja e vërtetë gjendet te Vdekja.<br />
Grupi III punon ushtrimet 6, 7 të rubrikës Reflektoni për strukturën.<br />
Kush ndodhet në skenë, kur Hamleti<br />
deklamon monologun e tij? Pse?<br />
Forca e monologut shekspirian<br />
Forca shekspiriane e fjalës buron nga idetë që e kanë frymëzuar, përmes të cilave<br />
transmetohet e tërë fi lozofi a humaniste që sheh se si tërë ëndrra e saj për një shoqëri<br />
më njerëzore po thërrmohet nga fryma leviathanite 1 Kjo fjalë ka forcën e bisturisë që di<br />
t’ia bëjë autopsinë jo vetëm një epoke historike, por gjithëkohshmërisë njerëzore.<br />
1<br />
Leviathanite – term biblik që përfaqëson errësirrën shpirtërore të konfi guruar si një përbindësh që do të gllabërojë çdo vlerë njerëzore.<br />
Grupi IV punon ushtrimet e rubrikës Reflektoni për gjuhën dhe stilin.<br />
Veçoritë<br />
gjuhësore<br />
Ilustrime<br />
Komenti<br />
Fjalët kyç: të rrosh a të mos rrosh<br />
Përbëjnë themelin e monologut dhe kulmimin tragjik<br />
hamletian, duke i dhënë shkas hamletizmit të evidentohet<br />
si ndërgjegje dilematike me sfi dën e kohës. Në këtë<br />
bisedë me veten, Hamleti kalon nëpër realitete vetjake<br />
e shoqërore, nga hapësirat e paskajta të mendimit, në<br />
keqardhjet më dëshpëruese të shpirtit, si mishërimi i<br />
udhëtimit nëpër të gjitha stacionet e jetës njerëzore.<br />
Gjendjet emocionale ndërthurin epoka dhe fate njerëzore<br />
duke e kthyer këtë monolog në profi lin e jetës së çdo njeriu.<br />
Pyetjet<br />
retorike:<br />
Të vdeç - të fl esh – të<br />
fl esh?<br />
Enofta t`ëndërrosh?<br />
Pyetet retorike përdoren për të pohuar të vërteta aksiomatike<br />
që s’kanë nevojë për përgjigje. Kjo e bën fjalën shekspiriane<br />
një bukuri që të lë pa frymë për nga modelimi i saj.<br />
273
Change language