udhezues letersia 11

Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11”
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të punojnë në dyshe me materialin e librit duke
përdorur strategjinë lexim dhe pyetje.
Mësuesi/ja shënon në tabelë faktet a të dhënat kryesore.
Informacioni në kronikën me titull ”Dy të rinj në mes të detit” është i ndërtuar mbi
pesë pyetjet, mbi të cilat ndërtohet çdo artikull:
Kush (dy të rinj)
Çfarë (dy të rinj kanë bërë shëtitje në det me motor uji)
Ku (në Vlorë.)
Kur (një pasdite)
Pse (donin të eksploronin gadishullin e Karaburunit…)
- Çfarë strukture ka kronika?
Struktura e kësaj kronike është ndërtuar në mënyrë kronologjike. Faktet jepen sipas
rrjedhës në të cilën kanë ndodhur në të vërtetë.
- Çfarë lloj kronike është?
Është një kronikë objektive ku theksohen vetëm faktet pa dhënë opinione individuale.
Kanë zgjedhur të bëjnë xhiro me motor uji.
Kanë mbetur në mes të detit.
Motori nuk kishte karburant.
Janë munduar ta afrojnë motorin afër bregut.
Rrymat i kanë tërhequr në thellësi.
Dy orë më pas kanë mundur të zbarkojnë në “Gjirin e Dafi nës”
Kanë parë një gomone…
- Ç’veçori gramatikore e karakterizojnë?
Kronika është e ndërtuar kryesisht me fjali të përbëra me marrëdhënie nënrenditëse,
ku mbizotërojnë fjalitë me pjesë të nënrenditura kohore, shkakore e ftilluese.
• Kanë zgjedhur/ që të bëjnë xhiro me motor uji,/ teksa kanë menduar/ që gjatë
këtij udhëtimi në det të shohin edhe gadishullin e Karaburunit.( fjali e përbëra me katër
pjesë, me marrëdhënie nënrenditëse ftilluese (kundrinore) dhe shkakore)
• Fjali e përzier, me marrëdhënie nënrenditëse dhe bashkërenditëse: Rreth orës 18:oo
ata kanë parë një gomone me turistë (pj. e pavarur) dhe u kanë bërë shenjë (pj.
kryesore) që të afrohen dhe t’i marrin me vete (dy pjesë të nënrenditura qëllimore që
janë të bashkërenditura me njëra-tjetrën).
Pj. e pavarur
Pj. kryesore
Pj.n. qëllimore
Pj.n. qëllimore
Foljet janë kryesisht në kohën e kryer të thjeshtë: kanë zgjedhur, kanë menduar, kanë
mbetur, ka qenë, kanë qëndruar, ka kaluar, kanë parë, ka nisur, janë mundur etj.
80
Përdorimi i mbiemrave në këtë tekst nuk është i rrallë: e rrezikshme, e vogël,
gjyqësore