Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia <strong>11</strong>”<br />
-Ç’është mesjeta?<br />
-Ç’është alegoria në letërsi?<br />
-Si ndërveprojnë këto dy koncepte?<br />
Skolastikë -<br />
fi lozofi idealiste<br />
e mesjetës,<br />
që merrej me<br />
shpjegimin dhe<br />
argumentimin<br />
e parimeve të<br />
kishës me anë<br />
të arsyetimeve<br />
abstrakte të<br />
logjikës formale.<br />
1. Mesjeta - Ndër veçoritë që spikatën në këtë periudhë ishin dy institucionet më<br />
të fuqishme: Perandoria e Shenjtë Romake dhe Kisha Katolike Romane. Në mesjetë<br />
nis hapja e universiteteve. Më 1215 hapet Universiteti i Parisit nga Shkolla Katolike e<br />
Notrë Damës. Kultura që transmetohej përmblidhej në shtatë arte: gramatikë, logjikë,<br />
retorikë, aritmetikë, gjeometri, muzikë, astronomi. Filozofi a e kësaj periudhe u quajt<br />
Skolastikë. Filozofi i epokës qe Thoma Akuini (1225-1274), që solli drejtimin fi lozofi k të<br />
quajtur “tomizëm”. Ai e zhvendosi vëmendjen nga Platoni, si fi lozof i antikitetit, dhe u<br />
përqendrua tek Aristoteli. Thelbi i fi lozofi së së tij është përpjekja për të pajtuar fi lozofi në<br />
racionale të Aristotelit me besimin kristian: ai vendos harmoni midis asaj që “dihet” dhe<br />
asaj që “besohet”.<br />
2. Alegoria si fi gurë është e afërt me metaforën, aq sa mund të kundrohet si trajtë e<br />
zgjeruar e saj. Ajo bart një kuptim të fshehur e të thellë, ndaj me anë të saj ke rastin të<br />
shprehësh një mori idesh dhe gjendjesh. Ka mendime se teknika kryesore e alegorisë<br />
buron nga personifi kimi.<br />
3. Po të nisemi nga thënia e Gëtes: “Alegoria e shndërron dukurinë në koncept dhe<br />
konceptin në fi gurë”, çfarë do të projektonte kjo ide në raport me veprën e Dantes,<br />
“Komedia Hyjnore”?<br />
Ndërtimi i njohurive. Studim teksti<br />
Pasi nxënësit lexojnë fragmentin e shkëputur nga vepra Komedia Hyjnore, nisin<br />
studimin e tij për subjektin, personazhet, strukturën e veprës etj.<br />
Subjekti: Udhëtimi imagjinar në përtejbotë.<br />
7 ditë udhëtimi i poetit - 7 ditët e krijimit të Perëndisë.<br />
Ferri - gremina e shpirtrave të pandriçuara nga arsyeja, virtyti dhe dashuria.<br />
Purgatori - vendi ku shpirtrat pastrohen nga mëkati përmes pendesës dhe vuajtjes.<br />
Parajsa - përjetësia ku shpirtrat engjëllore kremtojnë bukurinë dhe dashurinë e<br />
Perëndisë.<br />
Personazhet: Dantja shfaqet si autor dhe si aktor i udhëtimit të përfytyruar.<br />
Shoqëruesit: Virgjili dhe Beatriçja.<br />
Virgjili: Poeti romak vizionar, që pa në mënyrë profetike “Foshnjën-mbret”. Ky është<br />
dhe boshti intelektual i poemës.<br />
Beatriçja - mishërimi i bukurisë hyjnore, që e detyroi Danten të thoshte se nga<br />
dashuria për të do të këndonte “siç nuk është kënduar kurrë më parë për një grua”.<br />
Beatriçja - boshti shpirtëror i poemës.<br />
Personazhe të tjera:<br />
-reale - bashkëkohës të Dantes: Beatriçja, Paola Malatesta, Françeska da Polenta,<br />
kont Ugolini, kryepeshkop Ruxheri deli Umbaldini etj.<br />
-historike dhe heronj mitologjikë – Virgjili, Helena, Kleopatra, Paridi, Zeusi, Odiseja,<br />
Penelopa, (Uliksi), Akili etj.<br />
-biblikë - Krishti, Moisiu, Juda, Luçiferi (djalli).<br />
232
Change language