udhezues letersia 11

Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia 11”
Ndërtimi i njohurive. Studim teksti
Nxënësit lihen për disa minuta të lexojnë fragmentin dhe pastaj orientohen nga
mësuesi/ja të studiojnë vlerën simbolike të numrit 3 në vepër.
- Vlera simbolike e numrit 3.
Mistika e këtij numri buron nga hyjnorja. Edhe pse fl itet për njerëz konkretë, realiteti
i tyre human, qoftë edhe në mëkat, zbulon etjen e natyrshme të qenies njerëzore për ta
njohur e për ta takuar të perëndishmen.
- Dantologu dhe shkrimtari Ernest Koliqi pohon se përkthimet e para të Dantes në
gjuhën shqipe datojnë në shek. XIX nga arbëreshi Luigj Lorekio (Luigi Lorechio). Më
pas, një fragment nga “Komedia Hyjnore” vjen në shqip nga Sokol Baçi në vitin 1900.
Më tej, pas shpalljes së Pavarësisë, patër Vinçens Prenushi merret me Këngën XI të
Parajsës. Në vitet ‘30 të shekullit XX ka përpjekje të tjera për ta sjellë në gjuhën tonë
kryeveprën danteske, ndër të cilat dallohet përpjekja e E. Koliqit. Brenda kësaj rrjedhe
kemi përkthimet e mëvonshme nga Pashko Gjeçi dhe Mark Ndoja.
Dantologu E. Koliqi në shënimet që lidhen me leksionet e tij universitare, i bazuar
edhe në idenë e Gjergj Fishtës, arrin në përfundimin se Dantja është gjuhësisht afër me
shqiptarët, ngaqë gjuha shqipe është e përshtatshme për të mbajtur e për të përcjellë
shprehjet danteske.
Forma arkaike e gjuhës së përdorur nga Pashko Gjeçi e vesh gjuhën poetike
danteske me magjinë e së shkuarës, duke derdhur në të atë lloj vjetërsie, që e ruajnë
si vlerë vetëm krijimet madhore universale. Veç muzikalitetit të shqipes, që është në
gjendje ta sjellë Danten në shqip plot dinjitet, shfaqet vlerësimi se pasuria e shqipes rrok
kohën dhe hapësirën danteske, sikurse gjuhët e lashta që krijuan qytetërimin botëror.
Nën ndikimin e fragmentit, mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të shkruajnë një prozë
poetike ose një ese letrare të titulluar: “Paolo dhe Françeska - emblema të ngrira
muzeale apo mister i përjetshëm njerëzor?”
Përforcimi. Nxjerrja e përfundimeve
Mësuesi/ja ngre pyetjet:
- Duke vëzhguar pikturën “Paolo dhe Françeska”, ç’do të donit ju t’i shtonit ose t’i
hiqnit asaj?
- A përshtatet piktura me realitetin vizual që keni ju kur e lexoni fragmentin në mënyrë
individuale?
Detyrë shtëpie:
Komentoni: Dukuria “Paolo dhe Françeska”, arkaizëm historik?!
-Të ndërtohet kurba e përkthimit të Dantes në shqip sipas trajektores historike të përmendur më
sipër.
-Nëse dini mirë anglisht, krahasoni përkthimet e “Komedisë Hyjnore” nga Henri Longfelou me
përkthimin shqip të P. Gjeçit. Ç’vini re?
237