Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia <strong>11</strong>”<br />
Panteiz/ëm-mi<br />
– doktrinë, sipas<br />
së cilës te çdo gjë<br />
është Zoti, pra<br />
Zoti identifi kohet<br />
me botën. Filozofë<br />
të ndryshëm e<br />
identifi kojnë Zotin<br />
me natyrën. Stoikët<br />
shikonin te Zoti<br />
forcën jetësore e të<br />
brendshme të botës,<br />
romantizmi fi lozofi k<br />
i fundshekullit XVIII<br />
dhe fi llimi i shek.<br />
XIX u frymëzua<br />
thellësisht nga<br />
panteizmi. Ndonëse<br />
panteizmi evokon<br />
një forcë të<br />
pranishme kudo<br />
në botë dhe në<br />
veten tonë, mbetet<br />
një konceptim i<br />
hyjnores.<br />
Mesianiz/ëmmi<br />
– lëvizje<br />
shpirtërore fetare,<br />
që priste shpëtimin<br />
e njerëzimit nga<br />
mesia (Jezu<br />
Krishti); besimi,<br />
shpresa, bindja<br />
dhe pritja në<br />
ardhjen e një<br />
mesie, që haset<br />
shpesh në besimet<br />
e Lindjes.<br />
<br />
b. Nënteksti i flijimit<br />
Vizioni poetik i Naimit që ka në themelin e tij shkrirjen e Zotit me njeriun dhe universin,<br />
veç panteizmit si fi lozofi botëkuptimore, shfaqet si një fenomen ose dukuri poetike që<br />
synon t’i japë fjalës përmbajtje etike humane.<br />
Kjo mënyrë e perceptimit të rolit e të vetëdijes njerëzore të poetit i jep këtij krijimi<br />
përmasa që ia zgjerojnë më tej frymëmarrjen poezisë shqipe. Jo rastësisht studiuesi<br />
Jorgo Bulo pohon: “Është ky një mesianizëm që premtonte një besim të bazuar në<br />
humanizëm, një besim të bazuar te njeriu, që e gjen hyjnoren brenda vetvetes”.<br />
Ndihet ndikimi i mistikës bektashiane në formësimin e këtij manifesti poetik mbi rolin<br />
që poeti ka në jetë. Jeta dhe pavdekësia, mahnitja dhe druajtja, hapësira dhe koha<br />
zgjojnë mendimtarin brenda tij.<br />
Paradoksi naimjan që fsheh misionin profetik të poetit:<br />
“kurrë s’dua të shuhem...<br />
Asnjë çikë të mos mbetem!”<br />
Punohet rubrika: Gjuha dhe stili<br />
a. Qiriri në vetëshkrirjen e tij<br />
b. Flutura në vetëdjegien e saj<br />
Përbëjnë emocionalitetin e mesazhit që<br />
përcjell poezia<br />
Bukuria e vuajtjes poetike krijon profi lin e artistit, që e di se talenti ose zjarrmia<br />
poetike bëhet e pakohë kur derdhet si libacion (derdhje e verës në nderim të perëndive),<br />
kur ofrohet si flijim për të tjerët, në altarin e kohës.<br />
Uni filozofik dhe metempsikoza<br />
Metempsikoza – dukuria e përsëritjes, sipas së cilës asgjë nuk humbet, por<br />
shndërrohet nga një formë në tjetrën.<br />
Kur uni fi lozofi k i Naimit gjen shtegun e modelimit në rrjedhën e metempsikozës,<br />
ndodh diçka tejet interesante. Uni lirik kërkon të tretet me fenomene, dukuri, sende,<br />
duke u shpirtëzuar me to. Ky këndvështrim e pasuron më tej traditën poetike shqiptare<br />
në hullinë e hapësirës meditative-fi lozofi ke.<br />
Përforcimi. Nxjerrja e përfundimeve<br />
Fjalët kyç<br />
Shkrirja e unit lirik me atë fi lozofi k, fetar dhe naimjan.<br />
Poeti – fi lozofi - besimtari – njeriu Naim Frashëri<br />
Qiriri – simbolizon poetin.<br />
Dukuria e metempsikozës – simbolizon mendimin fi lozofi k.<br />
Flutura – besimi fetar<br />
Njeriu – fl ijimi në emër të dashurisë përfton vlera të larta njerëzore të gjithëkohshme.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani një tekst interpretues-vlerësues me një nga temat:<br />
- Naimi, një Promete shqiptar?<br />
- Naimi, poeti i pakohë.<br />
- Mesianizmi naimjan.<br />
- Universi në poezinë e Naimit.<br />
- Njerëzorja brenda hyjnores.<br />
252
Change language