You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Udhëzues për tekstin “Gjuha shqipe dhe Letërsia <strong>11</strong>”<br />
Zakoni mesjetar ia kërkon<br />
marrjen e gjakut të të atit,<br />
që është vrarë pabesisht.<br />
Nderi i familjes e detyron ta shkëpusë<br />
Gertudën nga krahët e Klaudit,<br />
kunatit të saj dhe xhaxhait të tij.<br />
Ndërgjegjja qytetare i jep<br />
të drejtë ta çlirojë vendin<br />
nga tirania gjakatare, për<br />
t’ i dhënë shtetit një mbret<br />
të drejtë e paqësor.<br />
Hamleti<br />
Legjislacioni i shtetit ia<br />
njeh të drejtën si princ<br />
trashëgimtar dhe mbret i<br />
ligjshëm ta godasë krimin e<br />
të hipë në fron.<br />
Ligji i natyrshëm i<br />
vetëmbrojtjes e detyron të<br />
spastrojë bashkëpunëtorët<br />
që i ngrenë pusi.<br />
Shekspiri sjell një Hamlet kompleks, ku cilësi bazë si: idealizmi, fi snikëria, revolta<br />
intelektuale ndaj padrejtësisë dhe guximi për të luftuar në emër të së vërtetës e bëjnë<br />
fi gurën e tij enigmatike të trazojë vetëdijen njerëzore me bukurinë e saj të panjohur<br />
tërësisht dhe plotësisht.<br />
Grupi III. Tragjizmi<br />
Hamleti mishëron tragjizmin në përputhje me situatën e krijuar brenda rrjedhës<br />
historike, ku sapo kthehet në vendlindje, në Elsinor, nga Universiteti i Vitenbergut,<br />
vatër e ideve të Rilindjes Evropiane, ballafaqohet me një dramë pa rrugëdalje. Deri në<br />
atë kohë Hamleti qe zhytur mes librave, studimit, bukurisë së artit si i biri i një mbreti të<br />
pashoq për nga trimëria dhe befas, princi trashëgimtar ideal, i pajisur me virtyte morale<br />
dhe intelektuale, has katastrofën që paralajmëron ngjarje të kobshme.<br />
Tragjizmi hamletian përshkon udhën e vështirë nga një ndërgjegje e brishtë romantike<br />
drejt dallgëve të pafundme psikologjike, ku vetëqortimi dhe pavendosmëria burojnë<br />
nga intelektualizmi i Hamletit, që është e kundërta e gjaknxehtësisë, e përgjigjes fl akë<br />
për fl akë. “Vonesa” hamletiane e ka pikëfi llesën në dilemën se mos Fantazma është<br />
shtytje djallëzore, që do t’ia humbasë shpirtin, ndaj ai e shqyrton çdo detaj që veprimi<br />
i tij të mos jetë një krim, të mos jetë një pabesi.<br />
Tragjizmi i Hamletit shfaqet edhe në vijën e demarkacionit që ndan Kohën ose<br />
Historinë, simbol i së cilës po bëhej krimi, madje krimi shtetëror, duke konfi guruar<br />
betejën e përjetshme mes Lirisë dhe Tiranisë. Tirania moleps çdo marrëdhënie<br />
njerëzore dhe zbulohet në gracka e kurthe, në prapaskena dhe komplote. Frika dhe<br />
krimi politik helmojnë krejt shoqërinë. Çdo gjë po kalbet. Ndaj pikëpyetja hamletiane<br />
shtrohet qartë: “Të rrosh a të mos rrosh – kjo është çështja”, sepse shpëtimi qe një<br />
shteg që, ose të çonte në çmenduri, ose drejt vetëvrasjes. Ai përmbledh në vetvete<br />
dramën e humanizmit të Rilindjes, që vazhdon të ruajë përfytyrimin idealist njerëzor,<br />
teksa agonia e vlerave morale pat mbërthyer çdo gjë. Danimarka e bukur si parajsë qe<br />
kthyer në burg ku gjithçka vdes.<br />
269
Change language