Adressiz Sorgular

yenmektir. Eğer her iki görev de, iç içe ve birbirlerini tamamlayacak tarzda yerine getirilirse, işkenceye
karşı mücadele ancak o zaman sızlanma ve acındırma edebiyatının ötesine geçecek ve politik
direnişe onurlu bir alan açabilecektir.
Direnmeyi, bireylerin tavrından örgüt tavrına, örgüt tavrından da devrimci kitlelerin tavrına dönüştürme
görevi, özel bir direnme teorisini şart koşar. Böyle bir teorinin varlığı, yalnızca herkesin her
şeye sıfırdan başlamasına ve her defasında karşılaştığı güçlükleri el yordamıyla yenerek, yıllar önce
keşfedilmiş olanı yeniden keşfetmesine son vermekle kalmaz. Aynı zamanda, direnmenin sürekliliğine,
süreklilik içinde gelişip zenginleşmesine ve uyuklayan güçlerin harekete geçirilip kitlesel bir direniş
cephesinin oluşturulmasına da hizmet eder. Bilmeden yapmaya, azdan çoğa sıçramanın bundan başka
bir yolu da yoktur.
Direnme teorisinin ilk görevlerinden biri, işkenceyi üreten ve besleyen nesnel temeli, ona kaynaklık
eden toplumsal çelişkileri ve yanı sıra, işkence ile ilgili başka şeyler arasındaki bağlantıları ortaya
koymaktır. Bu, onun, hem alternatifi olarak çıktığı yanılsama "teorilerinin temelsizliğini ve sapkınlığını
göstermek, hem de böyle bir teorinin asli görevi olan direnmenin amaç ve araçlarını incelemek
bakımından gereklidir. Elbette kadroları ve bireyleri direnmeye hazırlayan ideolojik, politik, sosyal,
örgütsel ve ahlaki faktörleri olduğu kadar, direnmenin diğer özel ve dolayındı araçlarını –karşıtlarıyla
bağlantıları içinde– incelemek de teorinin görevidir.
Özgün bir alan olarak, işkencede direnmenin de kendine mahsus kuralları ve nirengi noktaları vardır.
Direnme teorisi bunları bulup çıkarmakla yükümlüdür. Çünkü bir teori, izleyicilerinin akıl yürütme,
nesnel gerçekleri algılama, muhakeme etme, sonuç çıkarma ve yeni koşullara çabuk uyum sağlama
gibi yeteneklerini ancak bu sayede bileyebilir. Örneğin, bir devrimcinin, işkencenin bütün aşamaları
boyunca nelerle karşılaşacağını, daha açık bir deyişle Cellat ve Papazın kendisine ne gibi yöntemler
uygulayabileceğini, her evrede önüne çıkması muhtemel içsel ve dışsal tehlikeleri, tabii en başta da
bütün bir süreç boyunca sadakatle uyması gereken ilke ve normları bilmesinde sayısız fayda vardır.
Aynı şekilde, işkence odasındaki insanların düşüncelerini, duygularını, korkularını, acılarını, yanılgılarım,
tereddütlerini, gözlemlerini ve hatalarını bilmesi de yararlı olacaktır.
Öte yandan, bunları kavratmada kullanılacak araçların türünün ne olacağı sorunu pek o kadar önemli
değildir. Bu, teorik kapsamlı incelemeler, tezler ve kurallar formülasyonu tarzında olabileceği gibi,
romanlar, anılar ve röportajlar şeklinde de olabilir. Hatta bunların birbirlerini tamamlayıp güçlendirecek
tarzda yapılmaları en uygunudur. Burada asıl önemli olan, kişiyi, önce gerek kavrayış olarak gerekse
ruhsal bakımdan işkence sınavına hazırlamak, sonra bilmemekten gelen yanlış adımlardan ve
gereksiz korkulardan kurtarmak ve en sonu direnişinde başarıya götürmeyi sağlamaktır. Şundan dolayı:
Bir direnişçinin işkenceye karşı hazırlanırken genel olarak Marksist-Leninist teoriyi öğrenmesi
yetmez, ayrıca onun özel bir direnme teorisiyle o alana adapte edilmesi de gerekir. Bu, bir sporcunun
genel bir idmanla yetinmeyip, yarışacağı branşın özelliklerini hesaba katan ek bir idmana gereksinim
duymasına benzetilebilir.
Marksist-Leninist teorinin genel mantığından da çıkarsanabileceği gibi, direnme teorisi, hiçbir zaman
donmuş bir kalıp değildir. Yani bir kez formüle edildi mi artık onu yenilemeye ve zamana uydurmaya
gerek yoktur diye düşünülmemelidir. Aksine, onun her evrede ortaya çıkan yeni olgulara bağlı olarak
takviye edilmesi, zamana uydurulması ve geliştirilip zenginleştirilmesi şarttır. Eğer sınıf mücadelesinin
koşullarında görülen sertleşme ve yumuşamalarla değişen işkence taktikleri dikkate alınmaz, bunlar
adım adım izlenmez, her büyük operasyondan gerekli dersler çıkarılmaz ve çıkarılan bu dersler
tazesi tazesine kadrolara aktarılmazsa, ne direnmede başarı kazanılabilir, ne de geleneğin sürekliliği
sağlanabilir. Bazıları işte bunu yapamadıktan, 12 Mart döneminde kazandıkları sınırlı deneyimlerden
çıkarsadıkları basmakalıp formüllerle yetinerek, sırf bunlarla 12 Eylül yıllarını göğüsleyebileceklerini
sandıkları için hüsrana uğradılar. Veya tüzüklerine çözülmenin ihanet olduğunu ve örgüt sırlarını
verenlerin atılacağını yazmakla sorunu çözebileceklerini sandılar.
Diğer yandan, direnme politikası denince birçokları bundan işkence sırasında uygulanabilecek ilke ve
kuralları anlarlar. Aslında bu, yani direnme politikasının işkence sonrasındaki süreçten ve örgütlenme
politikasından soyutlanması, çözülme teorilerinin mucitleri tarafından yaratılmış bir manipülasyondur.
Oysa, direnme teorisinin bu yönü de, en az diğer yönler kadar dikkate alınmak zorundadır.
21