Adressiz Sorgular

Nitekim Çarlık Rusyası'nın 1860'lardaki devrimci demokratlarının bıraktıkları mirasın "tutarlı ve sadık
bekçileri" olduklarını söylemiş ve onların yeraltı mücadelesi deneyimleri dahil bütün ihtilalci
geleneklerinden yararlanmıştır. Aynı şekilde, 1789 Fransız Devrimi'nin Jakoben geleneklerine olsun,
18. ve 19. yüzyıllarda ABD'nin kurtuluş savaşı ve İç savaş geleneklerine olsun sahip çıkacaktır.
Bu arada Lenin, Rusya İşçi sınıfının 1905 Devrimi sırasında sıkça başvurduğu siyasi grev, barikat savaşı,
genel grev, ayaklanma benzeri proleter geleneklerine çok daha büyük önem vermiştir. Çünkü
partinin güçlenmesi ve kitleleri yönlendirebilmesi kadar, devrimin zafere kadar götürülmesi için de
gerekliydi bunlar. Lenin, tasfiyeciliğin şaha kalktığı ve tasfiyecilerin Çarlıkla birlikte işçi sınıfına şanlı
mücadele geleneklerini unutturmaya çalıştıkları yenilgi yıllarında bunu özellikle vurgulamıştır. Azgın
gericilik yıllarında, . "Rusya işçi sınıfı için, entelektüel ve küçük burjuvazinin alelade vazgeçmeye
çalıştığı devrimci mücadele geleneklerini muhafaza etmek, bu gelenekleri geliştirmek ve güçlendirmek,
büyük halk kitlelerinin bilincine massetmek ve onları demokratik hareketin bir sonraki kaçınılmaz
şahlanışına ilerletmek görevinin özel bir şiddetle ortaya çıktığını" söylüyordu. Lenin, eğer devrimci
geleneklere sahip çıkmak ve onları geliştirmek gerektiği konusunda Bolşevikleri eğitmeseydi, Ekim
Devrimi belki de başarıya ulaşamayacaktı.
İşte, devrimci geleneklere yaklaşım konusunda hareketimize Lenin'in bu tavrı yol göstermiştir.
Halkımızın ve devrimci hareketin tarihinde işkence tezgahlarında, idam sehpalarında ve zindanlarda
teslim olmama geleneği yeterince işlenmemiş, zenginleştirilmemiş de olsa mevcuttu. Mesele, bunlara
sahip çıkıp, proletaryanın sınıf kavgasının emrine vermekteydi.
VIII
Türkiye tarihinde insanlar Baba İshak'tan Şeyh Bedreddin'e, Pir Sultan'dan Hikmet Kıvılcımlı'ya, Şeyh
Rıza'dan İbrahim Kaypakkaya'ya ve Fatih Öktülmüş'e kadar uzanan bütün dönemler boyunca inanç ve
eylemlerinden dolayı işkence görmüşlerdir. Örneğin, Şeyh Bedreddin'in müritlerinden diğer birçoğu
gibi dayanılmaz işkenceler görmekle kalmayıp, çivilendiği çarmıhta "Dede Sultan eriş!" diyerek can
veren halk kahramanı Börklüce Mustafa bunlardan biridir. Aynı şekilde, Türk burjuvazisi de ulusal
savaştan sonraki dönemlerde sosyalistlere, Kürt yurtseverlerine ve diğer muhaliflerine yapılmadık
işkence bırakmamıştır. Kürt ulusal isyanlarının (1920-1940) bastırılmaları olsun, eski TKP'ye yönelik
periyodik tevkifatlar olsun işkencenin akıl almaz ölçülere vardığı kara günlere tanık olacaktı.
Buna karşılık, işkencenin olduğu her dönemde ve her yerde, onun karşıtı olan direnme de vardı, öyle
ki bu direniş çizgisi Börklüce Mustafa'dan Kürt isyancılarına ve bazı eski TKP'lilere değin uzanıyordu.
Devrimci hareket 1968'lerde yeni bir sıçramanın ve tarihsel açılımın eşiğine geldiğinde, işte böylesine
eskilere uzanan bir mirasa sahipti.
Ama ne var ki, 12 Mart darbesi üzerine yeni bir işkence dalgasıyla yüz yüze gelen devrimci hareket,
işkenceye karşı direniş bakımından donanmış olmaktan uzaktı. Bir yanıyla eskiden miras bu direniş
geleneği zayıftı, öte yanıyla da yararlanılacak halde değildi. 1956'lar öncesi TKP içinde cılız bir tabaka
halinde de olsa direnenler vardı ama bunlar deneyimlerini yeni kuşaklara aktaracak hemen hiçbir yapıt
bırakmamışlardı. Dahası, başka ülkelerin direnme deneyimlerini aktaran yapıtlar da çok sınırlıydı o
zamanlar. 1971 döneminde Türkçe'ye çevrilmiş olanlar "Fırtına Çocukları", "Haydari Kampı" gibi
birkaç romandan ibaretti. Yunan Direniş Hareketinin en ağır koşullarının deneyimlerini aktaran bu
romanlar da genellikle abartmaymış gibi algılanıyor, şöyle bir okunup bırakılıyorlardı.
Bununla birlikte, bu dönemdeki henüz oluşum aşamasındaki hareketimiz yine de direnme geleneğiyle
bağ kurmayı başarmıştır: Osman Yaşar Yoldaşcan, Mehmet Fatih Öktülmüş ve diğer bazı yoldaşlar
Ankara ve İzmir şubelerinde korkusuzca direndiler. Elbette bu, tesadüf olmaktan çok darbe öncesi
hazırlıkların ve başka ülke deneyimlerinden öğrenmenin bir sonucuydu. Gerçi 12 Mart dönemindeki
işkenceler bugünkü kadar yöntemli olmadıklarından, direnişler de henüz istenen tanrılığa ve yetkinliğe
ulaşmamışlardı. Ama asıl önemli olan, bir kez geleneğin yakalanması, toprağa atılan tohumun tutması
idi.
Ne var ki ilk adımı atmış olmak yalnız başına pek bir şey ifade etmezdi. Tohumu izlemek, toprağı
25