TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

Chưa kịp mê tam cúcXuân hồng đã trôi mauChưa kịp hôn môi TếtTháng giêng son phấn sầuBây giờ em mới biếtEm đã chết từ lâu!Tám câu đó, nếu ý tưởng như vậy thì đâu phải thơ tình hải ngoại, nhưng khinghe phổ biến trong cộng đồng xa xứ làm ta đồng hóa ý hai đoạn trước vào cảnhmới tại đây. Bài thơ dưới đây mới chính là thơ tình hải ngoại, không thể lẫn lộn từtâm cảnh quê nhà thành tâm cảnh trời viễn xứ. Nhân vật viễn xứ này không “ đánhbóng” mình là một kẻ thành công ở xứ người trở về nối lại tình xưa với cố nhân, tựbộc lộ mình không đủ khả năng bảo lãnh cho người yêu thoát cảnh nghèo khó, đànhchỉ về thăm viếng rồi lại ra đi. Bài thơ làm cho ta thương cảm những số phận nghèovẫn hoàn nghèo sau bao năm vật đổi sao dời, bao nhiêu người đã làm ăn thịnhvượng, đã chu du cùng khắp thế giới, còn người xưa thì vẫn sống nơi xó xỉnh, vẫnngày ngày vất vả. Tác giả tự thấy mình bất nhẫn, nhưng ta đọc được trong đó mộttình người. Lại còn thêm bối cảnh miền xơ xác cỏ cháy, cát lìa Phan Rang-ThápChàm. Chỉ vào đêm thì hồn quê cũ mới thức dậy gọi người đã ra đi hàng bao chụcnăm hãy nghe lại tiếng thầm thì của những đồ vật nhỏ mọn tưởng rằng đã quên,tưởng đã mất trí nhớ từ lâu về chúng. Ta không thể im lặng về cảm thức trước lònghoài hương của tác giả, nhưng như vậy là đã đi vào lãnh vực thơ hoài hương (sẽbàn trong một chương riêng), trong khi ở đây ta đang bàn về thơ tình hải ngoại. Bàithơ tình hải ngoại của tác giả có những dòng thật cảm động:PHỐ BỜ ĐÊ......Không phải vô tình tôi trở lại đâyCái xứ cát lìa, con người cùng khổKhông phải vô tình Thạch ở lại đâyBên phố bờ đê, đếm mùa nước lũ......Trời xanh trong, trời nắng lửa Phan RangBốn mươi năm, phố bờ đê có nhớĐứa học trò nghèo thích đọc Hoa Vông VangYêu cô gái mồ côi mà không dám ngỏTôi về đây nghe chuột chí ban đêmNước mắm ngủ giữa muôn hồn chum vạiNhững tàu dừa vẫn xào xạc gió đêmNhư Thạch ngồi kia suốt thời con gái......Tôi lên xe chạy trốn bóng mìnhPhố bờ đê lại ngập òa ánh nắng......Vĩnh biệt bờ đê, chẳng ngó lại đằng sauTôi không là Ronsard cho Helene bất tửĐành để Thạch già theo phố bờ đêÔi con phố những người không trí nhớ......Phan Rang ơi, tháp Chàm vương bóng khóiCon chuồn kim tuổi dại biết về đâu!Nguyễn Nam Trân, Tokyo, 05.03.1997108 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM