TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

Đến đây ta đề cập đến sự công khai xác nhận chịu ảnh hưởng văn học HoaKỳ của lớp người trẻ. Cái bóng của Thơ Đường Trung Hoa, cái bóng của thi ca Phápvới thời kỳ Lãng Mạn Tượng Trưng, đã phủ trùm xuống tâm thức thưởng ngoạn thica của ta. Ta cũng thán phục một số Thi Sĩ Đức, một số Thi Sĩ Anh, nhưng thơ HoaKỳ dường như ít người trong chúng ta (thế hệ được giáo dục từ các chương trình cũnặng về văn hóa Trung Hoa và Pháp) biết đến, và có biết là những tác giả văn xuôiMỹ sau khi họ được các giải Nobel Văn Chương và nhất là sau khi tác phẩm của họđược làm thành những kiệt tác phim ảnh, như tác phẩm của Hemmingway, WilliamFaulkner, John Steinbeck, Herman Melville, Margaret Mitchelly. Chỉ vài nhà thơ tabiết như Edgar Poe, Henry Wadsworth Longfellow, Walt Whitman...Từ khi ra hảingoại, nhất là giới trẻ định cư tại Hoa Kỳ, giới trẻ thuộc thế hệ thứ nhất (không phảigiới trẻ thuộc thế hệ thứ hai chủ yếu viết tác phẩm ngoại ngữ) bắt đầu tìm hiểu sâuhơn văn học Hoa Kỳ, và họ đã công khai nhìn nhận ảnh hưởng. Họ đã áp dụngtrường phái Thơ Cụ Thể (không phải phát xuất từ Hoa Kỳ, nhưng Hoa Kỳ có nhiềuáp dụng). Họ đã áp dụng cách dùng từ ngữ dung tục rất phổ biến trong văn chươngTây Phương, Mỹ Châu La Tinh và Hoa Kỳ. Thơ Vắt Dòng cũng rút tỉa được vài điềumới lạ trong thơ Hoa Kỳ, lưu ý cách nhấn hay không nhấn làm nên nhạc tính cho cáccâu nói đời thường (Lối nói của Mỹ với âm vực cao thấp do nhấn hay không nhấnphân biệt rõ hơn giọng khá đều đều của người Anh). Khế Iêm viết:"Vào đầu thập niên 1990, cuộc phản kháng lần thứ hai xảy ra, chủ yếu ở hảingoại với những nhà thơ như Nguyễn Đăng Thường, Đỗ Kh., Nguyễn HoàngNam...với đề tài tính dục, và những bài thơ Tân Kỳ trên Tạp Chí Thơ...Không giốngthời kỳ Thơ Tự Do thập niên 1960, những nhà thơ ở thập niên 1990 sống và tiếp xúctrực tiếp với xã hội, ngôn ngữ và nền văn hóa Tây Phương…" (3). Không phải vọngngoại mà tìm kiếm cái mới về chất liệu để thi ca thoát ra hẳn ảnh hưởng của thời kỳTHƠ MỚI (1932-1945), thời kỳ THƠ TỰ DO DỄ HIỂU (1945-1954), thời kỳ THƠ TỰDO KHÓ HIỂU (1954-1975).Không vọng ngoại, không hoàn toàn hội nhập văn hóa Anglo-Saxon của Mỹ,vì thật ra "THƠ CỤ THỂ" mà họ ảnh hưởng có nguồn gốc từ Mỹ Châu La Tinh (xứBrazil, Ba Tây) và tính truyện kể trong thơ mà họ muốn phục hồi đã lấy hứng cảm từnhạc Rap của người Mỹ đen. Mỹ Châu La Tinh còn có Gabriel Garcia Marquez,người xứ Columbia, đoạt giải Nobel Văn Chương với tác phẩm chủ yếu "Trăm NămCô Đơn" (One Hundred Years Of Solitude). Ta có cảm tưởng đây là "Cuốn ThánhKinh được Tiểu Thuyết Hóa Kỳ Ảo". Tác giả chủ ý "Gây Tự Kỷ Ám Thị: Kể chuyệnThần Kỳ Như Là Chuyện Thật", rút kinh nghiệm từ thơ ấu thấy bà ngoại kể chuyệncổ tích mà nét mặt của bà nghiêm trọng y như là kể chuyện thật. Ngoài thủ pháphiện-thực-hóa một chuyện siêu-thực, trong tác phẩm của Gabriel Garcia Marquezcòn nhễ nhại cái tính dục ở miền nhiệt đới. Văn hóa Mỹ Châu La Tinh, sau các điệunhạc Tango, Belero, Cha Cha Cha, đã một thời theo Quân Đội Mỹ vào Việt Nam, naylà tác phẩm văn chương (Thơ Cụ Thể, văn chương nhễ nhại tính dục) đã đóng gópchất liệu mới vào văn học Việt Nam. Đã có một số bài báo Việt Ngữ đề cập đến"Trăm Năm Cô Đơn" mà trước đây trong thời Văn Học Miền Nam hình như chưa hềcó ai nói đến.Bây giờ ta đi vào sự tìm hiểu cách vắt dòng của vài người thấy rõ nét, vắtdòng có chủ ý, không hẳn là cứ xuống hàng giữa câu khi câu trên câu dưới gầnbằng nhau về số chữ.Theo Khế Iêm thì nhịp điệu Thơ Vắt Dòng tiềm phục nơi cú pháp, nơi dòngchữ đang trôi chảy có những từ lập lại. Giống như ở thể hát dạo ta nghe có nhịp điệukể, không rõ ràng như cách lặp lại vần ở các bài thơ niêm luật. Vì vậy mỗi người làmThơ Vắt Dòng có một cú pháp riêng, do đó có một nhịp điệu riêng. Không ai giống ai83 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM