TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

ở bìa rừng Tây BắcKhi chúng tôi gặp nhauchàng cúi xuống hôn tôicả hai cùng khócnước mắt chàng nhuộm vàngthân thể tôitôi bật gọi tên chàngTrăng ơi!(Trọn bài “Gọi tên” của Trần Mộng Tú)Buồn và vui tương phản dễ phân biệt, nhưng trung gian là hội nhập bình thản,hội nhập tất nhiên, không vui rạng rỡ, không buồn tê tái, chỉ giữ chừng mực theodòng đời trôi thường hằng. Tính chất bình thản phản ánh qua thi ca thể hiện đặc biệtlà sự đều đều.Chỉ những thi nhân ở hải ngoại thật lâu mới có thái độ này, và dĩ nhiên thuộcthế hệ thứ nhất. Còn thế hệ thứ hai đã nhập vào dòng chính nên không có dòng nàogọi là hội nhập buồn, vui, hay dửng dưng. Nếu ta làm nghề đua chen chốn thươngtrường, đời ta thường trực với sôi nổi, dù có sống hai ba chục năm ở hải ngoại, tavẫn không cảm thức dòng đời đều đặn. Nếu ta làm nghề trong hệ thống giây chuyền,cái đều đặn trong công việc dễ làm ta chán chường, đưa tới bi quan, nếu phản ánhqua thơ thì đó là hội nhập buồn chứ không phải hội nhập bình thản. Nếu ta làm nghềlao động mệt nhọc, đêm tối trở về ngon trong giấc ngủ, cuối tuần hăm hở mua sắmvà giải trí, như vậy thì thấy thời gian qua mau, như vậy đâu gọi là hội nhập vui, đúngra phải gọi đó là sự tan loãng, nói theo triết lý là tha hóa hay vong thân. Khi về hưu,thời gian như hoàn toàn ngưng đọng nếu ta không giết thời giờ bằng đi du lịch, hayvui thú làm vườn, hay đọc sách hoặc viết sách, thì sự ngưng đọng thời gian đó cũngnằm ngoài thái độ hội nhập vui, buồn hay dửug dưng, vì hội nhập là đang ở trongđời, còn đây là đã ra khỏi đời. Chỉ có cuộc đời công nhân viên làm những việc nhànhạ, hay chuyên viên không cần di chuyển thường xuyên công tác nay chỗ này maichỗ khác, thì mới cảm thấy sự hội nhập dửng dưng, phản ánh từ việc làm không hốihả, không có gì phiền hà trong gia đình cũng như ngoài xã hội, không có cái mừngrỡ đột xuất như trúng mối lớn trong thương trường, không có sự cay đắng n.o nềnhư bị xúc phạm đôi khi xảy ra cho người lao động nơi hãng xưởng. Đối với ngườikhông có thêm nghề tay trái thuộc về tinh thần như làm thơ làm văn chương, sángtạo nghệ thuật, thì sự đều đặn đó thể hiện vào hạnh phúc gia đình, đầu tư cho sựthành công con cái, hay hướng về tu dưỡng, hay hướng về công tác thiện nguyệncho xã hội, cho cộng đồng. Biểu tượng cho thái độ hội nhập bình thản rất tương hợpvới con đường xa lộ đi về từ nhà đến sở làm, và ngược lại. Vẫn hàng cây mỗi buổisáng dẫn đường vào xa lộ, vẫn dòng xe ngày nào cũng chạy vun vút, vẫn thỉnhthoảng bị kẹt xe vì có tai nạn, vẫn quang cảnh Thành Phố cận cảnh và núi non viễncảnh, vẫn khúc quanh cuối cùng trước khi đến sở, vẫn ly cà phê phục vụ miễn phí,vẫn bấm thẻ hay cà thẻ nhân viên trước khi bước vào công việc.Chuyến đi thấy đều đặn hơn chuyến về, chuyến về thoải mái nên ta không lưuý sự trôi chảy ngày nào cũng giống nhau. Chẳng quá lạc quan, chẳng quá bi quan,như sự vận chuyển phải điều chỉnh thường xuyên của một bộ máy thi công: Đều đềunhưng lại không giống việc làm giây chuyền chìm vào tha hóa vô ý thức. Biểu tượngxa lộ trên đường đi đến sở khác với xa lộ của những chuyến du chơi có địa điểm haydu chơi lang thang. Du chơi là phần thưởng cuối tuần hay ngày nghỉ lễ hay dịp nghỉphép hàng năm, nếu không dùng phương tiện máy bay hoặc xe lửa hoặc tàu thủy,thì xa lộ mở ra một viễn tượng hân hoan, không thấy thiếu vắng viễn tượng nhưcông việc hàng ngày đến sở làm, có chăng chỉ là viễn tượng cuối tuần hay cuối116 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM