TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

Cao Nhạc Sĩ, và Văn Cao cũng là một Nhà Thơ có tài, điển hình qua bài thơ "ChiếcXe Xác Qua Phường Dạ Lạc". Trong bài thơ này, Văn Cao mô tả một cảnh lầm thancủa xã hội, một hình ảnh tương phản vô cùng bất công khi chiếc xe xác chở thi hàicủa những kẻ nghèo đói đi ngang qua một xóm ăn chơi ở Hà Nội trong vụ đói năm1945. Nhánh sông thứ hai của tâm hồn Văn Cao bây giờ chảy quanh co trong mộtThành Phố sa đọa rác rưới, những dãy hồng lâu rũ rượi mấy hình hài trụy lạc, nhữngchuỗi tiền gieo mạnh trong ghê lạnh của đêm trường chết chóc, những ánh sáng vẫyngười vào đêm khỏa thân khiêu vũ, những điệu kèn vô luân, hương nha phiến chậpchùng, áo thế hoa lượn lờ tìm hoan lạc, trong lúc ấy thì chiếc xe xác âm thầm chởxác người ra khỏi Thành Phố khi tiếng gà bắt đầu gáy sáng. Nhánh sông hiện thựctrườn đi trong đêm tối, sương khói bây giờ là không khí ma trơi chập chờn, là ánhđèn đỏ quạnh máu người, là đốm lửa ngã tư hư huyền, là tiếng sáo ma quái của xexác, là ngoại ô lầy lội mưa đêm, là tiếng gà tàn canh báo tin những kiếp người đã rakhỏi vực...Tính chất hiện thực trong thơ Văn Cao pha lẫn với huyền hoặc, lầm thanxã hội trở thành một hình ảnh siêu thực ma quái. Nhánh sông hiện thực đi vào ThànhPhố không phô bày sự thật của cuộc đời, chỉ phản chiếu hình ảnh xã hội dưới đáynước bằng thêu dệt của tưởng tượng, trở thành một vũ trụ thẩm mỹ có vẻ kỳ ảodành cho văn chương, một thứ hiện thực trừu tượng chớ không phải hiện thực xãhội.Như thế nhánh sông thứ hai của Văn Cao vẫn là nhánh sông lẩn quất trongsương mù kỳ bí, chứng tỏ tâm hồn Văn Cao có nhiều cảm hứng về sự huyền ảo.Trích vài dòng ra đây để dẫn chứng cho thấy tính chất Siêu Thực còn gọi là HiệnThực Trừu Tượng có khuynh hướng nghiêng về Thần Bí:"Ngã tư nghiêng nghiêng đốm lửaChập chờn ảo hóa tà ma...Đôi dẫy hồng lâu cửa mở phấn saRũ rượi tóc những hình hài địa ngụcLạnh ngắt tiếng ca nhi phách giụcTình tang...não nuột khóc tàn sươngÁo thế hoa rũ rượi lượn đêm trườngTừng mỹ thể rạc hơi đèn phù thếBóng tối âm thầm rụng xuống chân cây...Tiếng xe ma chở vội một đêm gầyXác trụy lạc rũ trên thềm lá phủ...…Ngã tư nghiêng nghiêng chia nẻoDặt dìu cung bậc âm dươngTàn xuân nhễ nhại mưa cô tịchĐầm đìa rả rích Phương ĐôngMang mang thở dài hồn đất TríchLưới thép trùng trùng khép cố đôCửa ô đau khổBốn ngã âm u(Nhà ta thuê mái gục tự mùa thuGác cô độc hướng về phường Dạ Lạc)Đêm đêm, đài canh tan tácBốn vực nhạc động, vẫy ngườiDẫy đèn chao thắp đỏ quạnh máu đờiTa về gác gió cài then cửa rúTrên đường tối đêm khỏa thân khiêu vũ...196 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM