TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

về nhịp điệu, nhưng giống nhau về thị giác (visual) khi nhìn vào bài thơ, khi thấy cáccâu bị ngắt lưng chừng "cứ thản nhiên" xuống hàng. Có vài bài thơ cũng làm cho tathị giác như vậy, nhưng đó chỉ là "thơ cũ không viết hoa ở đầu mỗi câu" (Mỗi câu vẫntrọn nghĩa). Nên không phải là Thơ Vắt Dòng. Trái lại, có bài thơ ta thị giác, như làthơ vần, chữ cuối mỗi câu bắt vần với nhau, nhưng mỗi câu hụt hẫng nghĩa, vậy đâyphải nói là "Thơ Vắt Dòng Có Vần".Ví dụ bài "Ở Phía Chân Trời Vô Sắc" của Đức Phổ (Tạp Chí Thơ, Xuân 2002).Khế Iêm viết: "Giá trị của bài thơ chỉ xác định khi đọc lên...đọc làm cho người làm thơnắm bắt nhịp điệu...Thơ Hoa Kỳ phân biệt rõ các loại thơ, như "Rap Poetry", "JazzPoetry" (4). Ta thử đọc những đoạn thơ dưới đây để thấy nhịp điệu trong cú phápmà có người bảo rằng: "Nếu xem các chữ ấy tạo thành vần của bài thơ, thì vần kiểunày chỉ mang lại tính cách lượm thượm rườm rà" (Lập lại phần trích dẫn của NguyễnĐăng Thường khi bênh vực thơ Khế Iêm). Nhịp điệu của Rap Poetry trong bài thơcủa Khế Iêm, nếu sánh với âm nhạc thì chính là những luyến láy:…tôi đã làm gì cho cái tủ lạnhvà đừng hỏi cái tủ lạnh đã làmgì cho tôi, bởi cái tủ lạnh làmã số của tôi, cái tủ lạnh là…(Trích bài: Cái Tủ Lạnh)người đàn bà ngủ với người đàn ôngkhông phải chồng của mình, trong căn phòngkhông phải căn phòng của mình, với cái tôikhông phải cái tôi của mình, vàobuổi tối không giống buổi tối nào(vào buổi tối không khác buổi tối nào)giữa nhà ga đầy muỗi mòng và nước đái ngựa,nhai lại bất cứ thứ gì có…(Trích bài: NgườiĐàn Bà)Một vài bài Thơ Vắt Dòng của Nguyễn Hoài Phương (Tạp Chí Thơ, Xuân2002) còn trùng điệp từ lập lại, ví dụ bài "Người Đàn Bà Của Chúng Ta". Thơ VắtDòng của Nguyễn Đăng Thường mang một vẻ khác, không lập lại từ một cách luyếnláy như Khế Iêm, mà đôi khi lại thấy dùng chữ chẻ vần một ngoại ngữ (có nghĩa đốivới ngoại ngữ mà cốt tạo âm trong câu thơ Việt Ngữ). Vần chẻ từ ngoại ngữ tạo âmhưởng lắp bắp như kịch phi lý, hoặc "bắt vần vui vẻ rộn ràng", hoặc giàu tính kể lể,của nhạc Rap:.....tới đó mỗi buổi sáng chủ nhật đểăn một bữa trưa thịnh soạn cái quánkhông sang nhưng không xa cái caféđã nổi tiếng nhờ sự có mặt gầnnhư thường xuyên của tác giả buồn nôn.....chuyến métro đầu tiên của ngày tôicó thoáng nghe ai đó nói rằng loàirắn rất thông minh và thích được chụpảnh lúc làm tình(Trích bài: Bạch xà)Ngoài ra trong thơ cũng như trong văn xuôi tham luận văn chương củaNguyễn Đăng Thường thường dùng những tiếng lóng, làm cho văn bình luận của84 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM