TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

Văn, hoặc từ một định nghĩa tổng quát về văn chương, ấy là lối phê bình không cốtnêu ra ưu khuyết điểm của tác phẩm, cho nên điều dở điều hay chỉ được ghi nhậnmột cách thấp thoáng, có lẽ là thiếu sót. Khuyết điểm dễ trông thấy (mà có phảikhuyết điểm không ?) là tác phẩm có quá nhiều chỗ vui nhộn. Nơi trang 80, Bằngđến chơi ở Thái Huyên Trang có vẻ xếp đặt quá: Các cô đang nghĩ đến Bằng tại saolâu quá không về đây, thì "Bỗng Hoa kêu rú lên" và Bằng xuất hiện. Lối tả cảnh trongvài đoạn độc đáo với liên tưởng rất gần gũi đời thường: "Sân sáng sao trông mờ mờnhư hừng đông. Vài con đom đóm nở trước mùa xẹt qua lại trên không trung thànhnhững lằn nhỏ dài như những mũi kim vàng trên vòm trời sao dầy đặc như dề cơmcháy. Đó là muôn ngàn đầu cây đinh bằng vàng đóng trên một tấm trần đen. Thỉnhthoảng một cây đinh long ra, rơi đi đâu không biết (sao băng)...Quặn quẹo là khúc đường từ nhà đổ xuống Chợ Thủ Đức và quặn quẹo làlòng của bốn ả nhớ nhà..." (trang 42-43). Ta đã hiểu tại sao Nhà Văn không dùngnhững tĩnh tự khuất khúc hoặc quanh co thay cho những chữ quặn quẹo ít thấytrong văn chương quy ước.Hình như Nhà Văn Bình Nguyên Lộc có khuynh hướng tả cảnh lạ hơn là vẻbình thường:Đèn pha trên xa lộ bắt tréo nhau như những lưỡi gươm dài mà mấy tay hiệp sĩdạ khách khổng lồ nào đang so kiếm giữa đêm trường (trang 44)...cam nhông "tiềnsử" kéo những khúc gỗ như thây người vừa bị lột da chói lìa dưới ánh nắng hè (trang57)…" Đèn pha xe hơi như những sợi giây đòi to cột dính xe trước với xe sau làmthành một đoàn dài trên đường thiên lý ban đêm (trang 62)...Kên kên bị đốt lửa mangtheo mỗi chú một cục lửa đỏ lìm trong bầu trời đen của đêm vừa xuống (trang 78)(1). Bình Nguyên Lộc tránh tiểu-thuyết-hóa nên làm cho độc giả không có cảm tưởngLong là nhân vật quá lý tưởng khiến ba chị em đều đem lòng yêu thương, sở dĩ họyêu vì hoàn cảnh Thái Huyên Trang hiu quạnh, vì do tâm trạng những cô gái sợ lỡthời. Những chỗ ngộ nhận thi vị như cuốn phim cuộc đời Thi Sĩ Henri Heine làm choQuá lầm tưởng Long chiếu cuốn phim để bày tỏ nỗi lòng mình (Quá thầm nghĩ Longmuốn nói chàng như Thi Sĩ Heine đã thông cảm tình yêu ngây thơ của cô gái), cònHồng nghĩ Long thầm trách nàng như trong phim Heine thầm trách thiếu phụ thờ ơtình yêu của Thi Sĩ...(Trong Tạp Chí Thời Tập, Sài Gòn, số ra ngày 10 tháng 10 năm 1974)(1) Đò Dọc, Ngày Mới tái bản, 1973.(2) Hoặc diễn dịch từ những lời tự nhận của Nhà Văn về khuynh hướng vănchương của họ (lời tự nhận này do các cuộc phỏng vấn đem lại).Đỉnh Gió Hú Của Emily Bronte (1)Tác Phẩm Lớn Trong Chương Trình Bậc Trung Học Cải Tổ Từ Niên Khóa1974-1975, thời Việt Nam Cộng HòaNgười lữ khách Lockwood đi tìm sự yên tĩnh cho tâm hồn trong miền đồng cỏGimmerton, được chủ nhân Đỉnh Gió Hú cho mướn chỗ trú ngụ tại trang trạiThushcross-Grange cách đó bốn dặm đường. Đỉnh Gió Hú, nơi có lâu đài hoangvắng, có người chủ nhân Heathcliff lạnh lùng và những người thân cận lặng lẽ nhưcái bóng biệt lập với đời sống văn minh, nơi có oan hồn lảng vảng trên đồng cỏhoang sẽ trở về trong những đêm khuya gió thổi lồng lộng. Lockwood hoang mangmuốn tìm hiểu sự thật, và quá khứ của những chủ nhân trên lâu đài được lần lượt kểlại qua lời của bà lão Nelly Dean, kể lại bắt đầu từ ngày bà còn thơ ấu theo mẹ giúpviệc trên lâu đài Đỉnh Gió Hú.Chủ nhân thuộc thế hệ thứ nhất là ông Earnshaw, một người nhân đức, có haingười con: Một trai tên Hindley và một gái tên Catherine. Ngày nọ, ông đi ra Thành202 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM