TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

thường, nhiều khi những lời giản dị lại mang tính tuyệt kỷ của nghệ thuật. Ví dụ lờitrong các bản nhạc tiền chiến đều có tính quy ước, dễ hiểu, rõ ràng, không vì thế màtầm thường.Tóm lại, ta giới hạn bài này ở những lời tân kỳ và nội dung tình ca phiếm định,do chính các nhạc sĩ đặt ra. Ngôn ngữ của họ tân tạo, kiểu cách lối thi ca: Còn tình ýthì mông lung, nghe vẫn biết đó là tình ca mà không rõ là tình ca gì.Nhưng trước hết, ta nên ra khỏi vòng ảnh hưởng, dễ gây ấn tượng, củanhững lối nhân cách hóa mới, những ẩn dụ sáng tạo độc đáo, vì nhận xét kỹ thìchúng vẫn còn nằm trong tính quy ước của ngôn ngữ, không có gì kiểu cách:Em đi qua chuyến đãThấy con trăng nằm ngủCon sông là quán trọVà trăng, tên lãng du...Cây chưa thu bóng dàiVà tôi thu bóng tôiTôi thu tôi bé lạiLàm mưa tan giữa trời(Trích bài “Biết Đâu Nguồn Cội” của Trịnh công Sơn)Hãy ngồi xuống đâyNhư loài cỏ tranhChen nhau từng hàngXoắn xuýt bên nhauVui chơi cuộc đờiCỏ rác hôm na...Hãy ngồi xuống đâyNhư loài thú hoangYêu nhau ngoài đồngDưới nắng ban maiPhô thân trần truồngKiếp sống hoang sơ.(Trích bài “Hãy Ngồi Xuống Đây” của Lê Uyên Phương)Bây giờ ta mới bàn tới đặc điểm đầu tiên: Ngôn ngữ văn vẻ đặt theo một cáchriêng của từng nhạc sĩ. Nằm ngoài những quy ước có sẵn, nên mới nghe qua ta thấyhơi lạ, không quen thuộc với cảm nhận, nghe đi nghe lại, ta thẩm thấu dần vẻ mỹcảm, phảng phất thơ mộng, đẹp buồn của tình ca đôi lứa. Có thể ta chưa hiểu tác giảmô tả quang cảnh hay tình huống gì rõ rệt. Ta đừng hỏi tại sao hình tượng trong lờinhạc hơi lạ lùng, mà hãy hỏi ta có cảm thấy vẻ thơ mộng của nó hay không. Nghĩa làta hãy dùng cảm tính để thưởng thức hơn là đi tìm hiểu cặn kẽ. Nếu có, thì đó làthành công của nhạc sĩ, chủ đích đưa ta vào một bầu khí thi ca. Ta dìu dặt theo tiếngnhạc, ta mơ màng theo lời ca:Em buông lơi tóc thềTìm mê theo cơn lốc vềEm như vương nắng hạHôn bờ biển xanh sỏi đáAnh lang thang dấu giàyVòng tay em cho đã gầyMen yêu đương rũ rượiMây trời vòng kín trùng khơi.24 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM