TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

một minh chứng. Vì vậy các nhà Thơ Tự Do thời kháng chiến chưa phải là "thủ lãnhThơ Tự Do" như Thanh Tâm Tuyền của thời Văn Học Miền Nam. Lúc đầu, Thơ TựDo của Thanh Tâm Tuyền với nội dung chính trị như lên tiếng về sự đàn áp của LiênXô chống lại cuộc nổi dậy ở Budapest (Hung Gia Lợi), hoặc về Hà Nội giờ giớinghiêm, thì đó vẫn là Thơ Tự Do giống như dòng Thơ Tự Do thời kháng chiến, chỉkhác về nội dung mà thôi. Thơ Tự Do hay không Tự Do thì nội dung ấy vẫn có thểdiễn tả. Lần hồi, thơ tự do của ông hình thành bằng quan niệm nghệ thuật theo "tinhthần Dyonysos" (tên một vị thần trong thần thoại Hy Lạp), tượng trưng cho tính chấtnổi loạn chống lại thói lề ràng buộc, hỗn độn say sưa chống lại sự điều hòa, trúc trắcnghịch âm chống lại vần điệu êm ái, móng sắc thương đau thay cho mộng mơ dịungọt, tổng quát là "tinh thần Dyonysos" chống lại "tinh thần Apollo" (cũng là tên mộtvị thần trong thần thoại Hy Lạp, tượng trưng cho nghệ thuật hài hòa). Rất đúng dịpcho Thanh Tâm Tuyền với quan điểm nghệ thuật Dyonysos thêm nổi bật là vì sựxuất hiện của Nhà Thơ Nguyên Sa từ bên Pháp mới về nước. Nguyên Sa cũng chủtrương Thơ Tự Do, còn thêm yếu tố mới là Thơ Tự Do viết như văn xuôi, nhưng thơNguyên Sa thật du dương, tình yêu trong thơ Nguyên Sa thật dịu ngọt, từ ngữ thơthật hiện đại nhưng không nổi loạn, đó chính là tinh thần nghệ thuật Apollo, ngẫunhiên thành đối lập với Thanh Tâm Tuyền. Bên nào cũng có nhiều người tâm huyếtvăn chương ủng hộ, giữ trong tay những tạp chí văn học, nhờ vậy sự đối lập này đãđưa cả hai thành hai thi nhân lớn của Văn Học Miền Nam, trong khi những thi nhântài ba như Đinh Hùng, nổi tiếng từ thời tiền chiến như Vũ Hoàng Chương, khôngđược giới trẻ tìm đọc. Hơn bốn mươi năm kể từ thời ấy thì giới trẻ đó bây giờ đãthành trung niên hay quá trung niên, lúc này mới nghiệm ra sự thưởng ngoạn đãđược bảo hòa: Thơ Niêm Luật, Thơ Mới, Thơ Tự Do, thế nào cũng được, miễn làthơ hay. Xin trích ra đây một số câu thơ của Thanh Tâm Tuyền để thấy được sự gắnbó chặt chẽ giữa hình thức văn chương (câu đặt hoàn toàn tự do, âm điệu trúc trắc,từ ngữ gai góc) và nội dung văn chương (tinh thần say sưa bạo loạn Dyonysos):...Ở cuối đêmem rũ tóc nói những lời mê sảngnhững ám hiệucủa mặt biển đen khôngtình yêu tuyệt vọnganh xé tóc em cùng những cánh lá chếtmùa thugây thương tích nơi cườm taykhóa chặtanh xô ngã em từ chớp đỉnh hạnh phúc...hai con sâu nằm trên chân mày khoét lỗcon quạ hôi hám mở lồng ngực bay lên....Đau như thú dữ cháy rừngTa đập tan hình hài và thức giấc....Đi đi, chúng ta đến công viênNơi anh sẽ hôn em đắm đuốiÔi, môi em như mật đắngNhư móng sắc thương đau...131 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM