TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

Nàng đi trong một ngày,đi vào lẽ Tương ĐốiTrở về khởi điểm trước lúc khởi hành(There was a lady named BrightWho traveled much faster than light.She departed one day in a relative wayAnd returned in the previous night)(A.H.R. Buller)Dựa vào vật lý lý thuyết hay dựa vào những khám phá vật lý vũ trụ mà viếtthành truyện hoang đường thì đó là văn chương khoa học giả tưởng.Nhà Văn Nguyễn Mạnh Côn với tập truyện “Ba Người Lính Nhảy Dù LâmNạn” (xuất bản 1960 tại Sài Gòn) dựa vào thuyết tương đối của Einstein. Truyện conngười đi với tốc độ ánh sáng làm thời gian chậm lại mà trở về Thế Kỷ 18, trở lạiThăng Long xe ngựa hồn thu thảo, vào năm Vua Quang Trung lâm bệnh nặng, cứusống Nhà Vua để hoàn tất phần lịch sử đã bỏ dở do cái chết lúc còn quá trẻ củangài: “Một lít huyết thanh khô đóng bánh ở ngân hàng máu Thành Phố Nữu Uớc,được Khang cho pha loãng trở lại và chảy dần dần vào huyết quản vị anh hùng TâySơn” (trang 222, sách đã dẫn). Cũng như loạt phim khoa học giả tưởng “Star Trek”đã dựa vào những khám phá mới đây của vật lý vũ trụ, qua phân tích của Giáo SưThiên Văn Lawrence Krauss của Trường Đại Học “Case Western ReserveUniversity”, rất rõ ràng dễ hiểu trong chương 9 của cuốn “The Physics of Star Trek”,xuất bản năm 1995 tại Hoa Kỳ (New York).Văn Chương Hải Ngoại Có Gì Lạ Cho Quê Hương?1. Cái tất yếu của văn chương lưu vong.Lưu vong là bỏ nước ra đi vì không muốn sống chung, không chấp nhận đượcmột chế độ, một chính thể. Cái tất yếu của lưu vong là chống đối về chính trị. Quanđiểm văn chương gắn liền với chính trị thì cái tất yếu của văn chương lưu vong làvăn chương chống đối. Văn chương bất mãn thời thế. Văn chương chống đối, đấutranh, dấn thân, là mặt tích cực nhất của văn chương lưu vong.Văn chương bất mãn thời thế gồm có ba dáng vẻ: Dáng vẻ thứ nhất là phêbình các nguyên nhân làm sụp đổ chế độ cũ, phê bình những phân hóa chia rẽ củacộng đồng lưu vong.Dáng vẻ thứ hai là nuối tiếc một thời đã qua, nuối tiếc đời sống cũ, nuối tiếcđồng thời vinh danh những hào hùng, những hy sinh cho thời đại trước. Nuối tiếccủa văn chương lưu vong khác với văn chương hoài niệm nhạt nhòa chất chính trị,hoài niệm chỉ nhớ nhà và nhớ nước một cách chung chung, nhớ quê hương màkhông lồng vào nguyên nhân chính trị làm mình xa quê hương.Dáng vẻ thứ ba của văn chương là bất mãn thời thế: Từ những phê bình nuốitiếc đó vạch ra những viễn tượng trở về, vinh danh những người muốn làm chuyệnđại sự tìm cách lật đổ chế độ mới.Ba mặt giáp công: Phê bình, nuối tiếc, viễn tượng, có lẽ dễ tìm thấy nhất trongcác bài thơ của Hà Huyền Chi. Ông có một lập trường rất dứt khoát, dứt khoát khôngcó những hợp lưu, hòa hợp. Ông buồn cho những ủng nát của cộng đồng, ông ngaongán những người đã bỏ chạy làm sụp đổ miền Nam, ông phấn khởi khi hay tin cónhững người toan tính đại sự như Lý Tống. Thơ của ông có vẻ u uất vì lồng trong đócó những buồn chán thất vọng, cảm thấy bất lực, không có tính chất đấu tranh quyếtliệt như thơ Nguyễn Chí Thiện.2. Cái tất yếu của văn chương hải ngoại.11 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM