TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM PHÂN ... - Giao cảm

không biết viết về “Hiện Tượng Luận Đối Với Hồn Thơ” như vậy có bừa bãi tùy tiệnlắm không ?Cuốnsách “La Phénoménologie et le Matérialisme Dialectique” của Trần ĐứcThảo, xuất bản tại Paris năm 1951, kể cả phần chuyên về triết lý Hiện Tượng Luậnđược học giới Pháp đánh giá là rất tốt, đến nay vẫn chưa có tài liệu dịch ra Việt Ngữ.Mô tả khoa học hay mô tả Hiện Tượng Luận đều là những từ ngữ quá lớn.Chẳng qua cảm nhận được những đối cực trong các câu thơ mà thôi. Đầu tiên là đốicực “Một Không Gian Bao La Làm Nền Cho Tạo Vật Bé Nhỏ”. Đối cực ấy gây niềmthương nhớ xa xôi hay nỗi lo sợ tương phản giữa vô cùng và hữu hạn. Con sông dàitrong thơ Huy Cận đành rằng là một dòng trường giang, nhưng đối với chân trờimênh mông thì dòng nước trên địa cầu chỉ là một vệt trắng dài ngoằn ngoèo trongmây khói. Sông đối với chân trời, khúc củi con thuyền đối với dòng sông:Thuyền về nước lại sầu trăm ngãCủi một cành khô lạc mấy dòng.Ai đã từng chứng kiến một cảnh chia ly, chuyến xe lửa bỏ lại sân ga và conđường sắt buồn như năm tháng đợi chờ, con tàu rời bến ra đi về một phương trờithấp thoáng trong mơ, thì làm sao không bàng hoàng xao xuyến trước một tạo vật bénhỏ lạc bầy:Chao ôi mong nhớ, ôi mong nhớMột cánh chim thu lạc cuối ngàn(Chế Lan Viên)Một tạo vật bé nhỏ trước chân trời là hình ảnh của những chuyến đi, một tạovật bé nhỏ trước tương lai mịt mù là viễn ảnh của cuộc đời vô định:Một xe trong cõi hồng trần như bay(Nguyễn Du)Thi Sĩ Đinh Hùng làm ta nhận thức sự lẻ loi của một tạo vật bé nhỏ trên nềnkhông gian bao la. Nếu tiếng sáo miệng của nhà sư Không Lộ bao trùm lạnh lẽo củabầu trời khi nhà sư đứng trên một đỉnh núi cao, thì tạo vật của Nhà Thơ Đinh Hùnglại bị bao trùm trong mây khói của một quang cảnh đối cực:Con hoẵng lạc bầy kêu đỉnh núiBỗng nghe trời biển nhớ muôn trùng(Đinh Hùng)Một Nhà Thơ khác chỉ cần vài nét chấm phá là phác họa ra cả một vùng trờirừng núi điệp trùng, trong ấy ẩn hiện một bóng người lang thang nơi hoang vắng.Bóng người quá nhỏ heo hút trong dãy Trường Sơn không ai khác lạ, chính là Thi SĩHữu Loan. Bài thơ thật dài nhưng khi ai đó đem đăng trong tuần báo “Đời Mới”(khoảng 1954-1955) thì chỉ có vài câu, và ký với bút hiệu “Hữu”:Đèo CảĐèo CảNúi cao vútMây trời Ai Lao sau đại dươngDặm về heo hútĐá bia mù sương.(Hữu)Từ đối cực về ngoại vật này, về sự tương phản giữa vô cùng và hữu hạn, ta bịxâm nhập vào tâm hồn cái tâm tình bi thiết, nhìn cuộc đời rốt cuộc là một “viễn vôngdã tràng”, âm hưởng do câu nói của một triết gia hiện sinh: “Đời người là một đammê vô ích”:Sóng thiên cổ khóc, biển tang chếHữu hạn nào không tủi nhỏ nhoiTiếc ta chẳng được bao nhiêu lệ173 TRONG DÒNG CẢM THỨC VĂN HỌC MIỀN NAM