MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Küreselleşmenin ülkelerin vergi politikası üzerindeki etkilerinin yanı
sıra borçlanma politikası üzerine etkileri de bulunmaktadır. Hızla yaşanan
küreselleşme sürecinde vergi gelirlerini arttıramayan devletler, gelir
sağlamak amacıyla iç ve dış borçlanmaya başvurmaktadırlar. Nitekim
1970’li yılların sonuna doğru gelişmekte olan ülkeler, artan kaynak
gereksinimini serbestleşen sermaye piyasalarından borçlanarak karşılamaya
yönelmişlerdir. Bu piyasalardaki fonlar ise özellikle gelişmiş ülkelerin
birikmiş fonlarından oluşmaktadır. Küreselleşme ile birlikte gelişmekte olan
ülkelerin bu piyasalardan borçlanması da kolaylaşmış olmakta, ancak bu
borçlanma sonucunda sermayedarın bu piyasalarda arz ettiği fonlara olan
talep küresel çapta artış gösterdiğinden faiz hadlerinin yükselmesi de
kaçınılmaz olmaktadır 107 . Yükselen faiz hadlerinin borçlanan gelişmekte
olan ülkelere etkisi ise, dışa bağımlı hale gelme, daha fazla faiz yükü ve
gittikçe zorlaşan borç ödeyebilme gücü ve sonuç olarak da mali disiplinin
bozulması şeklinde kendini göstermektedir. İç ve dış borçlanma nedeniyle
borç faiz ödemelerinin bütçedeki payında önemli artışlar yaşanmakta ve
bunun sonucunda da bütçe hükümetlerin kullanmaları gereken etkin bir
politika aracı olarak işlevini yitirmektedir. Bütçe içinde faiz ödemeleri için
ayrılan pay arttıkça, bu artış sonucunda kamu hizmetlerinin üretimine
yönelik olarak ayrılması gereken kaynaklarda önemli kısıtlamalara
gidilmekte ve ne yazık ki bu kısıtlama da özellikle iktisadi büyümeyi
sağlamada önemli katkısı olan yatırım harcamalarında ve insana yönelik
olarak yapılması gereken sosyal nitelik taşıyan kamu harcamalarında
olmaktadır.
Küreselleşme sürecinde hükümetlerin izledikleri kamu harcama
politikalarındaki değişikliklerin temel noktasını şu şekilde belirtmek
mümkündür. Özellikle ticaretin küreselleşmesi bağlamında kamu
harcamalarını artırmaya yönelten faktörler söz konusudur. Dünyada artan
rekabete karşı ülkeler de şirket sübvansiyonlarını artırmaya yönelmektedir.
Ayrıca yine rekabetin oluşturduğu baskıyla eğitim, ar-ge gibi alanlara dönük
olan kamu harcamalarının artırılması yönünde bir baskı oluşmaktadır 108 .
Küreselleşme, bir taraftan devletin gelir kaynaklarını artırma
olanaklarını daraltırken, diğer taraftan da kamu harcamaları üzerinde
107 Gülten KAZGAN, Küreselleşme ve Yeni Ekonomik Düzen, Altın Kitaplar Yayınevi,
İstanbul, 1997, s.224.
108 YILDIZ TOKATLIOĞLU, a.g.e., s.90.
80