MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

kaçınılmaz olmuştur. Bunlara ilave olarak, gelişmekte olan ülkelerdeki kamu
harcamalarının en çarpıcı özelliği, kamu harcaması/GSMH oranında ülkeler
arasındaki farklılıklardır. Örneğin, 1985 yılında gelişmekte olan ülkeler için
merkezi hükümet payı % 7 (Yugoslavya) ve % 64 (Nikaragua) arasında
uzanmaktadır 100 .
Gelişmekte olan ülkelerde kamu harcamalarının gelişim trendi
açısından bazı genel sonuçları ortaya koymak mümkündür 101 :
Birincisi, çoğu gelişmekte olan ülkelerde merkezi hükümet
harcamalarının GSMH’ya oranı, sanayileşmiş ülkelerdeki oranın altında
kalmaktadır. Bununla birlikte, farklılığın çoğu sanayileşmiş ülkelerin sosyal
güvenlik ve refah için daha yüksek seviyede transfer harcamaları
gerçekleştirmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu harcamalar ayrı tutulduğunda
GSMH’nın yüzdesi olarak merkezi hükümet harcamaları, sanayileşmiş
ülkelerden ziyade düşük ve orta gelirli ülkelerde daha yüksek düzeydedir.
İkincisi, gelişmekte olan ülkelerde kamu sektörü bir yatırımcı olarak
sanayileşmiş ülkelerdekinden daha büyük bir rol oynama eğilimindedir.
Örneğin, 1980-1985 yılları arasında toplam yatırımlar içinde, kamu
yatırımlarının payı, on iki gelişmekte olan ülke için (% 43), on üç
sanayileşmiş ülke ortalamasından (% 30) daha yüksek düzeyde olmuştur ∗ .
Bu kısmen, gelişmekte olan ülkelerin sanayileşmiş ülkelerden daha fazla
altyapı yatırımlarına ihtiyaç duyma eğilimleri ve kamu yatırımlarının altyapı
yatırımlarında büyük bir rol oynaması gerçeği ile açıklanabilir.
100 THE WORLD BANK, a.g.r., s.43, 46.
101 y.a.g.r., s.47-48.
∗ Örneğin, Tablo 11’den görülebileceği üzere Türkiye % 68’lik bir oran ile bu örnek ülkeler
arasında en yüksek düzeydedir.
75