MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin TBMM’ne verilmiş olması, ilgili yıla
ait Sayıştay tarafından sonuçlandırılmamış olan denetimleri önlememekte ve
söz konusu hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına gelmemektedir.
İlgili yılın kesin hesap kanun tasarısı onaylanmış olsa bile, Sayıştay, tam
olarak sonuçlandırmadığı denetimine devam edebilmektedir.
Özellikle “bütçe hakkı” ile ilgili olarak önem taşıyan diğer bir madde
ise, 1982 Anayasasının 89. maddesidir. Cumhurbaşkanının, TBMM’nce
kabul edilen Bütçe Kanununu veto edemeyeceği, diğer bir ifadeyle tekrar
görüşülmesi için TBMM’ne geri gönderemeyeceği ve aynen onaylayacağı
hususu, 89. maddenin 2. fıkrasında hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm, 1924
ve 1961 Anayasalarında da yer almıştır. Söz konusu Anayasa hükmü ile,
Cumhuriyet idaresi ilk kurulduğu andan itibaren “bütçe hakkı” nı TBMM’ne
bırakmış durumdadır.
Yukarıda, 1982 Anayasasının bütçe konusu ile ilgili olan tüm
maddelerine değinilmeye çalışılmıştır. Anayasamızda, diğer tüm
anayasalarımızda olduğu gibi, bireylerin ekonomik hak ve özgürlükleri ile
devletin ekonomik hak ve yetkileri açık olarak tespit edilmemiştir.
Anayasamızın bütçeye yönelik tüm madde hükümlerinden de anlaşılacağı
üzere, hiçbir maddede ne bütçe denkliğine ne de bütçe açıklarının sınırına
yönelik olarak bir hükme de rastlanmamaktadır. Sadece, 65. maddede ifade
edildiği üzere, “Devlet, Anayasa ile belirlenen görevlerini, mali
kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirmelidir”. Bu ifade çok genel
bir ifadedir. Bu maddede yer alan “mali kaynaklar” ifadesinin net olarak
açıklanması ve devletin mali kaynaklarının yetersiz olması durumunda,
bütçe açıklarının ne şekilde finanse edileceği ve bütçe açıklarına hangi
oranda izin verilebileceğine dair hükmün de ilgili maddeye ilave edilmesi
gerekmektedir. Bu eksikliğin giderilmesi ile birlikte kamu mali disiplininin
daha kısa sürede tesis edilebilmesi yönünden bir adım daha atılmış olacaktır.
b. Cumhuriyet Sonrası Dönemde Yasal Düzenlemelerde Bütçeye
Ait Hükümler
Cumhuriyet sonrası dönemde bütçe düzenini sağlamak için, çıkarılan
Anayasalarımızda yer verilen mali hükümlerin yanı sıra; devlet bütçesinin
hazırlanması, uygulanması, denetimi, kamu gelirlerinin toplanması ve kamu
harcamalarının yapılması gibi temel konuları ayrıntılı olarak düzenleyen
mali mevzuat, özellikle bu konu için hazırlanmış olan yasalardır. Daha
386