MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

dışı ekonominin genişlemesine neden olmaktadır. Toplam borç yükünün
artması ise, devleti adım adım faiz batağına doğru sürüklemektedir. Bu
durum ise sonuçta üretim ekonomisinin daralmasına ve rant ekonomisinin de
genişlemesine sebebiyet verir 89 .
Gelir dağılımında adaleti sağlamak, kaynak dağılımında etkinliği
artırmak, iktisadi büyüme ve kalkınmayı gerçekleştirmek, ekonomik istikrarı
tesis etmek hem iktisat politikası hem de maliye politikasının temel amaçları
içinde yer almaktadır. Maliye politikası uygulamalarında bu amaçlara
ulaşmak için vergi, harcama, borçlanma ve bunların tümünü içine alan bütçe
birer araç olarak kullanılmak zorundadır. Eğer bir ülkede mali disiplin
sağlıklı bir şekilde tesis edilmiş ise, söz konusu maliye politikası araçlarının
daha etkin olarak kullanımı gerçekleşebilecek ve bunun sonucunda da
sayılan amaçlara daha kısa sürede ulaşılabilme imkânı sağlanmış olacaktır.
Bu nedenle, özellikle henüz kalkınma aşamasını tamamlayamamış Türkiye
gibi gelişmekte olan ülkeler açısından bütçe gelirleri ile giderleri arasında
uyumun sağlanarak mali disiplinin en kısa sürede sağlanması önem
taşımaktadır. Aynı durum aslında gelişmiş ülkeler için de söz konusudur.
Gelişmiş ülkeler açısından da, mevcut durumu korumak ve daha da
iyileştirebilmek için mali disiplinin sürdürülmesi önem taşımaktadır.
E. Mali Disiplinsizliğin Temel Nedenleri
Mali disiplinsizlik sorunu özellikle kamu harcamalarının sürekli bir
artış trendi içinde olması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Kamu maliyesinde
“kamu harcamalarının artış kanunu” olarak ele alınan “Wagner Kanunu”,
hükümetin ekonomik, sosyal, siyasal nedenlerle kamu harcamalarını sürekli
artırdıklarını ortaya koymaktadır. Artan devlet harcamaları ise, kamu kesimi
borçlanma gereğinin boyutlarını da genişletmektedir. Giderek artan kamu
harcamalarının tamamen vergilerle finanse edilememesi nedeniyle vergi dışı
finansman araçlarının (emisyon, borçlanma) kullanılması da gündeme
gelmektedir 90 . Dolayısıyla bunların sonucunda mali disiplinsizlik olgusu
gündeme gelmekte ve mali disiplinin sağlanmasına yönelik tedbirler
hükümetlerce alınmaya çalışılmaktadır.
89 Coşkun Can AKTAN, “Devlette Mali Disiplinsizlik Sorunu ve Ekonomik Anayasa”,
Anayasal İktisat, Siyasal Kitabevi, Ağustos 2002, s.460.
90 AKTAN, a.g.m., s.460.
64