MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

dayanıyordu. Savaş yıllarının olağanüstü şartları içinde de, devlet mali
ihtiyaçlarını büyük ölçüde vergilerle karşıladı. Ayrıca, emisyon, dış
borçlanma ve iç borçlanma yöntemleri geniş bir biçimde kullanılmıştır.
Savaş yıllarında vergiler dışında kullanılan finansman araçlarına sık sık
başvurulsa da, bu miktarlar ekonominin sınırlarını zorlayacak düzeyde
değildi. Savaş sonrasında değişen iktisadi ve siyasi şartlar, savaş öncesi
oluşan iktisadi ve mali politikaların dayandıkları ilkeleri büyük ölçüde
etkilemiştir.
Savaş sonrasında denk bütçe politikası terk edilmiştir. Bütçeler
TBMM’nde açıkla onaylanmıştır. Bütçeler açık onaylansa da, bütçe denkliği
konusunda temkinli davranılmaya devam edildi. Savaş sonrasında hem
Recep Peker, hem de Hasan Saka hükümetleri döneminde bütçeler açık
onaylanmış, ancak uygulamada açıklar gerçekleşmedi ve bütçeler fazla
verdi. Aşağıdaki tabloda 1924 – 1950 yılları arasını kapsayan dönemde genel
bütçe gelir, harcama ve bütçe dengesi büyüklüklerinin gelişimi yer
almaktadır.
Tablo 48: Genel Bütçe Harcamaları, Gelirleri ve Açıklarının
Gelişimi (1924-1950) (Milyon TL)
Yıl
Harcama Gelir Bütçe Açığı
Başlangıç Yıl Sonu Başlangıç Yıl Sonu Öngörülen Gerçekleşen
Ödeneği Gerçekleşme
Tahmin Tahsilat
1924 140,4 131,6 129,2 138,4 -11.2 6.9
1925 183,9 202,3 153,0 170,7 -30.9 31.0
1926 190,1 172,4 190,1 180,2 0.0 7.7
1927 194,5 199,1 194,5 203,6 0.0 4.4
1928 207,2 200,8 207,2 221,7 0.0 20.9
1929 220,4 212,8 220,4 224,2 0.0 11.4
1930 222,6 210,1 222,7 217,5 0.1 7.4
1931 186,6 207,5 186,6 185,5 0.0 -22.0
1932 169,1 212,0 169,1 214,3 0.0 2.3
1933 170,5 205,4 170,5 198,9 0.0 -6.5
1934 184,1 228,8 184,1 241,2 0.0 12.4
1935 195,0 259,5 195,0 266,8 0.0 7.3
1936 212,8 265,8 212,8 270,8 0.0 5.0
346