MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

ifadesinin kullanılmasıyla birlikte, dış borçlanmaya da izin verildiği
görülmektedir. Bu konuyu, “Türkiye’de Mali Disiplinsizliğin Nedenleri”
başlığı altında ele aldığımız şekilde, bütçe kanununun söz konusu 3. madde
hükmü ile, Anayasamızın 65. madde hükmünün daha başlangıç aşamasında
ihlal edildiğini ifade edebiliriz.
1982 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 73. maddesi “vergi
ödevi” başlığı altında düzenlenmiştir. 1961 Anayasasında olduğu gibi,
vergilerin “ödeme gücüne göre” alınması ilkesi bu Anayasamızda da
korunmuştur. Bu ilkeye ilaveten, ayrıca “adalet ilkesi” de vurgulanmaş ve
maliye politikasının sosyal amacı çerçvesinde, vergi yükünün adaletli ve
dengeli dağılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. 1971 yılında
gerçekleştirilen Anayasa değişikliği kanunu ile 1961 Anayasasının “vergi
ödevi” başlıklı 61. maddesine eklenen hüküm ile Bakanlar Kurulu’na
vergileme konusunda verilen yetki devri, 1982 Anayasasında da aynen
korunmuştur. Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, vergi ve benzeri mali
yükümlülüklerin muafiyet, istisna, indirim ve oranlarına ilişkin hükümlerde
kanunun belirttiği sınırlar çerçevesinde değişiklik yapma yetkisinin Bakanlar
Kurulu’na verilmesi ile birlikte, meclisin yasama yetkisi kısmen
sınırlandırılmıştır. Bu konulardaki değişikliklerin de sadece TBMM
tarafından çıkarılacak bir yasa ile gerçekleştirilmesi mali disiplin konusu ve
milleti temsil eden meclise duyulan güvenin zedelenmemesi açısından
oldukça önemlidir. Böyle bir düzenleme, Devletin temel gelir kaynaklarına
yönelik olarak, Bakanlar Kurulu’na keyfi davranışlarda bulunma yetkisi
vermekte ve bunun sonucunda kamu mali dengesi istikrarsız bir sürece
girmektedir.
1982 Anayasasının 160. maddesi, yargı denetimini gerçekleştirmekle
yükümlü olan Sayıştay’a ayrılmıştır. Her ülkenin kendi hukuk geleneği ve
gelişme çizgisi doğrultusunda ortaya çıkan Sayıştaylar ya da benzeri denetim
kuruluşları, bugün artık parlamenter demokrasinin vazgeçilmez organları
haline gelmişlerdir. Başlangıçta klasik bütçeyi denetleyerek sonuçlarını
parlamentoya bildiren Sayıştayların görev alanı, devletin ekonomik ve sosyal
hayata daha çok müdahale etmek zorunda kalması sonucu giderek artmış ve
Sayıştay denetimi, kamu fonunun kullanıldığı tüm alanlara yayılmıştır 106 . Bu
durum, büyük ölçüde Türkiye için de geçerlidir. Anayasamızın 160. maddesi
106 TÜĞEN, a.g.e., s.308.
383