MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Plan ve Bütçe Komisyonu, bütçe kanun tasarısı üzerinde önemli
ölçülere varabilen değişiklikler yapabilmektedir 8 . Komisyon üyeleri, bütçe
kanun tasarısının görüşmeleri esnasında gelir azaltıcı ya da gider arttırıcı
tekliflerde bulunabilmektedirler. Komisyonun bütçe kanun tasarısı üzerinde
her türlü değişikliği yapmak yetkisi vardır 9 . Plan ve Bütçe Komisyonu,
çalışmalarını tamamlamasının ardından tasarıda yapılan değişikliklere ilişkin
raporunu hazırlar ve bütçe tasarısının ilk şekli ile değişikliğe uğramış şeklini,
ekli cetveller ve diğer dokümanlar ile birlikte Meclis Genel Kuruluna
sunulması için TBMM Başkanlığına iletir.
Anayasamızın 162. maddesine göre, TBMM üyeleri, bütçe kanunu
tasarılarının Genel Kurulda görüşülmesi sırasında, giderleri arttırıcı veya
gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamamaktadırlar. Oysa bu yetki, Plan ve
Bütçe Komisyonu üyelerine verilmiş bulunmaktadır. Belki, Plan ve Bütçe
Komisyonunda bütçe kanun tasarısının konunun uzmanı olan üyeler
tarafından daha detaylı ve teknik yönden incelenmesi açısından böyle bir
yetkinin olumlu olduğu düşünülebilir; ancak unutulmaması gereken nokta,
komisyon üyelerinin büyük çoğunluğunun iktidar partisine bağlı
milletvekillerinden oluştuğu ve dolayısıyla dolaylı olarak bütçe üzerindeki
söz hakkının da büyük oranda iktidar partisine ait olduğudur.
Bütçe prosedüründen kaynaklanan nedenlere bir ilave daha yapmak
mümkündür. Bu ilave ise, kesin hesap kanun tasarısının görüşülmesi ile ilgili
olarak dikkatimizi çeken ve mali disiplinsizliğin ortaya çıkmasında etkisinin
olduğunu düşündüğümüz bir konudur.
Devlet gelir ve giderleriyle ilgili işlemleri yapma izin ve yetkisini
bütçe yasası ile yürütme organına veren yasama organı, bütçe hakkının doğal
bir sonucu olarak denetimi de yapmak durumundadır. Bu denetim yasama
organınca bütçenin hem uygulanması sırasında hem de sonrasında yapılır.
İlki, bakanlıkların bütçe yılı içinde anayasal yönden sorumluklarını izlemeye
ve tespit etmeye yönelik iken, ikincisi Anayasa gereğince yürütme organınca
yasama organına sunulan kesin hesap kanun tasarısının görüşülmesi ve
onaylanmasına dayanmaktadır. Çağdaş demokrasilerde özellikle bu ikinci
denetim daha büyük önem taşımakta ve kamuoyunda daha fazla ilgi
görmektedir. Zira, bütçenin sadece bir tahmin olmasına karşılık, kesin hesap
8 TÜĞEN, a.g.e., s.231.
9 MUTLUER ve diğerleri, a.g.e., s.223.
266