MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Bunun dışında kamu mali yönetim sisteminde gerçekleştirilen diğer
düzenlemeler ise şunlardır:
- 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu,
- 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu,
- Sayıştay Kanun Tasarısı,
- Personel Kanunu Tasarısı vb.
B. Türkiye’de Mali Disiplinin Sağlanmasında Anayasal Denk
Bütçenin Uygulanabilirliği
Türkiye’de kamu maliyesinde disiplinin bozulması esas itibarıyla 1980
sonrası dönemde uygulanan mali politikaların bir sonucu olarak ortaya
çıkmıştır. Kamu kesimindeki açıkların günden güne artış göstermesi
sonucunda açıkların finansmanına yönelik olarak Merkez Bankası
kaynaklarının kullanımı, iç borçlanma ve dış borçlanma yolunun tercih
edilmesi kamu gelirleri politikalarına verilen önemin azalmasıyla ortaya
çıkan bir süreç olarak görülmektedir. Ülkemizde 1980 sonrası dönemde
gerek vergi yükü ve gerekse vergi gelirleri esnekliklerinin düşük kalması
karşısında kamu harcamalarının önlenemeyen yükselişinin
durdurulamaması, sorunların büyümesinin en önemli nedenleri olarak
görülmektedir 117 .
Kamu harcamalarının sürekli olarak artış göstermesinin temelinde
yatan en önemli nedenlerden birisi ise, bütçelemede genellik ve birlik
ilkelerinden sapmalardır. Genel bütçeler, genellik ve birlik ilkelerinin en katı
şekilde uygulandığı bütçelerdir. Genel bütçeye dahil kurumların kendi özel
gelirleri bulunmamaktadır. Bu nedenle, kurumların bütçe ile tahsis edilen
ödenekleri kullanabilmeleri için kendilerine Hazineden nakit verilmesi
gerekmektedir. Ancak zamanla genel bütçeli kurumlar, kendilerine ait bazı
gelirler elde etmeye başlamış ve 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye
Kanunu’nun 49. maddesine ve özel kanunlara istinaden kurdukları döner
sermayelerle kaynak yaratan ve bu kaynakları kullanabilen kurumlar haline
gelmişler ve 1980’li yıllardan itibaren de gereğinden fazla fon uygulamasına
girişmişlerdir. Bir anlamda genel bütçeli kurumların kendi özel gelirleri
olamaz anlayışı terkedilmiş ve gelirlerini genel bütçe yerine başka bütçeler
117 Mustafa SAKAL, “Türkiye’de Mali Disiplinsizliğin Yapısal Temelleri”, Süleyman
Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Yıl: 2002, Cilt: 7, Sayı: 1, s.176.
394