MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

SONUÇ
Bütçe, devletin gelecek döneme ilişkin gelir ve gider tahminlerinin yer
aldığı ve bunların yürütülüp uygulanması için parlamentonun hükümete
yetki ve izin verdiği bir kanundur. Bütçe kanunlarının en önemli özelliği,
hükümetlerin iktisat ve maliye politikası amaçlarına ulaşmada kullandıkları
bir araç olmalarıdır. Hükümetler, gelir dağılımında adaletin sağlanması,
ekonomik büyüme ve kalkınmanın gerçekleştirilmesi, kaynak dağılımında
etkinliğin sağlanması gibi iktisat ve maliye politikası amaçlarının
gerçekleştirilmesinde, bütçe politikasını ve bu kapsamda vergi, harcama ve
borçlanma politikasını önemli birer araç olarak kullanmaktadırlar.
Küreselleşmenin gittikçe hız kazanması ve sosyal refah devleti
anlayışının yaygınlaşması ile birlikte vatandaşların devletten beklediği
hizmetler de genişlemiştir. Bu ise kamu harcamalarının genişlemesine yol
açmaktadır. Ne var ki, kamu harcamalarının genişlemesine paralel olarak
kamu gelirleri aynı düzeyde artış göstermemekte ve ülke yönetimleri bütçe
açıkları sorunu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Özellikle son yüzyıl içinde
genel olarak tüm dünya ülkelerinde kamu harcamalarının seviyesi önemli
düzeyde artmış ancak kamu gelirlerinin bu artışı finanse edememesi
nedeniyle kamu kesimi açıkları oluşmuştur.
Kamu kesimi açıkları sebebiyle ortaya çıkan mali disiplinsizliğin, bir
ülkenin mali ve iktisadi yapısı için önemli bir sorun olarak algılanabilmesi
ve gerekli önlemlerin alınabilmesi için ulaştığı boyutlar önemlidir. Bu
amaçla literatürde KKBG, birincil açık, operasyonel açık, konjonktürel açık
gibi bütçe açığı ölçüm yöntemleri geliştirilmiş ve pek çok ülkede
uygulamaya konulmuştur. Bunlardan KKBG, en kapsamlı açık ölçüm
yöntemi olmasına karşılık, bazı şartlar altında yanıltıcı veya yetersiz
olabildiğinden, bütçe açıkları farklı yöntemlerle de ölçülebilmektedir.
Burada önemli olan, devlet açısından ülke şartlarına en uygun olan açık
ölçüm yönteminin seçilmesi ve uygulanacak politikaların buna göre
belirlenmesidir.
Gelişmiş ülkelerde mali disiplinsizliğe yol açan başlıca faktörler,
sosyal güvenlik harcamaları, kamu hizmetlerinden faydalananların sayısının
hızla artması ve kamusal hizmetlerden faydalanmanın doğal ve devlet için
zorunlu bir görev olarak algılanması, yapısal işsizliğin ortaya çıkması ve
verimlilik artışında görülen gerilemedir. Gelişmekte olan ülkelerde ise kamu
425