MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

oranların bu şekilde gerçekleşmesi, mali disiplinin sağlanması amacıyla
harcama kısıtlamalarının gerçekleştirilmesi ve bu çerçevede bazı ülkelerce
yasal düzeyde mevzuatın yürürlüğe konulması ile kısmen açıklanabilir.
Sanayileşmiş bu ülkelerde kamu harcamalarının GSMH’ya oranlarında
son geçtiğimiz yüzyıl sonuna kadar yaşanan artışların çoğu özellikle İkinci
Dünya Savaşı sonrasında meydana gelmiştir. Bu genel trendin 6 ülkenin
tamamına yönelik olarak yaygın olmasına karşılık, bazı farklılıklar da
önemlidir. Örneğin ABD, Almanya ve İngiltere’nin oranı 1880-2005 yılları
arasında yaklaşık 5 kat artış göstermişken, Japonya’nın oranı 3 kat ve
Fransa’nın oranı ise yaklaşık 4 kat artmıştır.
Tarihsel olarak kamu gelirlerinin büyümesi, kamu harcamalarının
büyümesiyle aynı seviyeyi korumuştur, ancak özellikle 1960 sonrasında
harcamalar gelirlerden daha hızlı bir şekilde artmaya eğilim göstermiştir. Bu
yüzden hükümetler artan oranda net borçlanan konumuna düşmüşlerdir.
1980’li yılların başlarıyla birlikte, oldukça büyük bütçe açıkları çoğu
sanayileşmiş ülkelerde yaygınlaşmaya başlamış ve bunun sonucunda birçoğu
da harcamaları kısma çabalarına girmişlerdir. Hükümetler, reel şartlarda
kamu harcamasının kesin seviyesini azaltmada büyük ölçüde başarısız
olmuşlardır 95 . Aşağıdaki tablodan da görülebileceği üzere, özellikle
küreselleşme sürecinin hızlandığı 1980 sonrası dönemde kamu
harcamalarının GSYİH’ya oranındaki artış devam etme eğilimi göstermiş,
ancak 2005 yılı itibarıyla da toplam ortalamasından da (% 43.3)
anlaşılabileceği üzere çoğu ülkeler itibarıyla düşme eğilimine girmiştir.
95 THE WORLD BANK, World Development Report, Published for The World Bank,
Oxford University Press, 1988, s.46.
68