MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Şekil 2: Mali Açığın Ölçümü ve Kontrolü
Ölçülen
kamu kesimi
Gelenekse
Açık
- Nakde karşı
tahakkuk
- Borç itfası
Mali Açık
nasıl ölçülür?
Kamu kesimine
dahil edilen
nedir?
Özel açık
ölçümleri
- Genel kamu
kesimi açığı
- Kamu kesiminin
finansal olmayan
açığı
- Kamu kesiminin
finansal ve
finansal olmayan
-Cari işlemlere karşı
sermaye işlemleri
- Yurt içi etkiye karşı
yurtdışı etki
- Geçici etkiye karşı
sürekli etkiler
- Cari duruma karşı
geçmiş: birincil açık
- Enflasyon: işlevsel
açık
- Merkez Bankası
mali işlemleri
- Diğer finansal
mali işlemler
Açık hangi
dönem
üzerinden
hesaplanmıştır?
- Bilanço ölçümleri
(akış açıklarına
karşı)
- Şüpheli alacakları
içeren karşılıklar
- Finansal
varlıkların
değerlendirilmesi
- Reel varlıkların
- Sosyal güvenlik
- Devlet
Kaynak: Mario I. BLEJER - Andrienne CHEASTY, “How to Measure the Fiscal Deficit”,
Finance & Development, September 1992, Vol:29, No:3. s.40.
Açığın büyüklüğüne ve finansman kaynağına bağlı olarak
ekonomideki makroekonomik dengeleri etkileyen bütçe açıkları, ekonominin
toplam talep düzeyi ile toplam talebin unsurlarını doğrudan etkilerken,
yurtiçi tasarruflar ile yatırımları dolaylı yoldan etkilemektedir. Tüm bu
gelişmelerden ise, ekonominin uzun dönem reel büyüme oranı olumsuz
yönde etkilenmektedir. Bu nedenle, bütçe açıklarının makroekonomik
etkileri hakkında sağlıklı tahminler yapılabilmesi için bütçe açığının tam ve
doğru olarak ölçümü büyük önem taşımaktadır 17 .
Kamu sektörü açığını ölçmeye yönelik doğru yöntem, bu açığın
hesaplanma amacına bağlıdır. En belirgin amaç ise, kamu sektörü tarafından
kaynaklara olan net talebi ölçmektir. Bu sıra ile dış açığı, enflasyonu, yurtiçi
17 Hüseyin ŞEN - İsa SAĞBAŞ, Bütçe Açıkları Teori ve Türkiye Uygulaması, Seçkin
Yayıncılık, Ankara, 2004, s.1.
16