MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

ağlantılı veya bütünüyle bütçe dışı kamusal nitelikli özel bir hesaptır 31 . Fon
deyimi ile sadece bütçe içi fonları değil, gelir ve harcamaları bakımından
bütçe dışında tutulan fonlarla, gizli fonlar denilen bazı kamu özel hesaplarını
da dikkate almak gerekmektedir. Dolayısıyla fon sistemi içinde üç unsurun
yer aldığını belirtebiliriz 32 : 1- Bütçe içi fonlar, 2- Bütçe dışı fonlar, 3- Gizli
fonlar.
Bütçe içi ve bütçe dışında yer alan fon kuruluşlarını dikkate
aldığımızda genel itibarıyla fon dengesini aşağıdaki şekilde belirtmek
mümkündür.
Fon Dengesi (Açık ya da Fazlası) = Fon Gelirleri – Fon Harcamaları
Fon kuruluşlarının gelirleri, harcamalarını aştığı takdirde fon fazlası,
tersi durumda ise fon açığı söz konusu olmaktadır. Sözü edilen fon
dengelerinin Türkiye’deki gelişimine üçüncü bölümde ayrıntısıyla
değinilecektir.
5018 sayılı KMYKK’nun geçici 11. maddesi ile fon kuruluşları için de
bir hüküm getirilmişti. Bu madde hükmüne göre; “Genel yönetim
kapsamındaki kamu idarelerine bağlı olarak kurulan (döner sermaye
işletmeleri) ve fonların bütçeleri, ilgili idarelerin bütçeleri içinde yer alır. Bu
Kanun kapsamındaki kamu idarelerinde kurulmuş (döner sermaye
işletmeleri) ile fonlar, 31.12.2007 tarihine kadar tasfiye edilir. Bu süre
sonuna kadar (döner sermaye işletmeleri) ile fonların borç ve
yükümlülüklerinin tasfiyesi için ilgili idarelerce gerekli tedbirler alınır. Bu
süre sonunda varlıkları ve kadroları ilgili kamu idaresine devredilir.” Söz
konusu geçici madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, bütçe içi ve dışı fon
uygulamalarının (Tasarruf Mevduatı ve Sigorta Fonu-TMSF dışında) ömrü
de 31.12.2007 tarihi ile sınırlandırılmıştı. Aksi yönde bir yasal değişiklik
getirilmeseydi, 2007 yılı sonuna kadar fon kuruluşlarının tasfiyesi de zorunlu
hale gelecek ve bunların borç ve yükümlülüklerinin tasfiyesi için ilgili
idarelerce gerekli tedbirler alınacak, varlıkları ve kadroları ilgili kamu
idaresine devredilecekti. Ancak, döner sermaye işletmeleri için geçerli olan
yasal değişiklik, yukarıda da 5018 sayılı Kanunun ilgili madde hükmüne yer
31 Oğuz OYAN - Ali Rıza AYDIN, Türkiye’de Maliye ve Fon Politikaları-Alternatif
Yönelişler, Adım Yayıncılık, Ekim 1991, s.113.
32 Ahmet KESİK, “Özel Gelir ve Fonların Türk Kamu Maliyesi İçindeki Yeri ve Önemi",
Kamu Kesimi Finansmanında Vergi Dışı Normal Gelirler ile Özel Gelirler ve Fonlar,
XIV. Türkiye Maliye Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi, Belek - Antalya, 1999, s.162.
37