MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

davranmalarının nedenlerinden biri hiç kuşku yok ki, siyasal yaşamın
demokratik ilkelere göre düzenlenmesi halinde ekonomik konuların da
kendiliğinden, hem bireysel hem de toplumsal düzeyde, istenilen şekilde
yürüyeceğini ümit etmeleridir. Böyle bir ümit, bütün batılı demokratik
ülkelerin tarihlerinin gösterdiği gibi, gerçekleşmemiştir. Parlamento
çoğunluğunun ekonomik konularda başıboş kalmasının diğer bir nedeni ise,
anayasalarda yer alan ekonomik hükümlerin, hem siyasi iktidarlar ve hem de
Anayasa Mahkemesi tarafından, zaman içinde değişik şekilde
yorumlanmaları olmuştur 22 .
Şüphesiz iktisadi hayat toplumların en önemli parçalarından biridir. Bu
nedenle anayasalarda kişilere sağlanan ekonomik, sosyal, siyasi, hukuki ve
kültürel hakların da anayasa ile oluşturulacak kurumlar tarafından koruma
altına alınması ve iktisadi hayat içinde bireyin mutlak özgürlüğe sahip
olabilmesi için, ekonomik haklarının anayasada açık ve net bir biçimde
hüküm altına alınarak korunması gerekmektedir.
Ekonominin kural ve kurumlarının da anayasa içinde yer alması
düşüncesi, Batı’da Anayasal İktisat adı verilen yeni bir disiplinlerarası
çalışma alanının ortaya çıkması ve gelişmesi ile birlikte önem kazanmıştır 23 .
İşte bu çerçevede incelenecek olan “Anayasal İktisat” veya zaman zaman
kullanılan diğer adıyla “İktisat Politikası Anayasası”; siyasi iktidarları,
ekonomik yaşama müdahale etmek istedikleri zaman ne gibi anayasal
sınırlarla kısıtlamanın gerekli ve yararlı olduğunu araştıran bir bilim dalıdır.
Kısaca, Anayasal İktisat, doğrudan doğruya siyasi iktidara yönelik
sınırlamalarla ilgilenmektedir.
Anayasal İktisat Teorisi içinde devletin meşruiyeti konusu felsefi
düzeyde incelenmekte, bu çerçevede devletin bireylerin can ve mal
güvenliğinin korunmasına karşılık, onun hak ve özgürlüklerine ne tür
sınırlamalar getirilebileceği konuları incelenmektedir. Devletin egemenlik
hakkının bir sonucu olarak, bireyin “Politik Hak ve Özgürlükleri” yanı sıra
“Ekonomik Hak ve Özgürlükleri”ne ne tür sınırlamalar getirilebileceği ve
bunların neler olması gerektiği konusu tartışılmaktadır 24 .
22 SAVAŞ, a.g.e., s.31-32.
23 EKER, a.g.t., s.35.
24 EKER, a.g.t., s.35.
129