MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Almanya Anayasasının 115. maddesinde kural olarak belirlendiği
üzere, Federal devlet ve pek çok bölgesel idare, ilgili madde hükmü ile
anayasal düzeyde belirlenen ve borçlanmanın sadece yatırım harcamalarını
finanse etmesi gerektiğini belirten “altın kuralı” kabul etmiştir. Ancak kural,
bütçe disiplinini sağlamada kısmen etkili olmuştur. Çünkü genelde ex-post
olmaktan ziyade ex-ante uygulanmıştır. Ayrıca federal düzeydeki yatırımlar,
hem finansal hem de finansal olmayan varlıklar dahil ama özelleştirme ve
amortisman hariç olarak geniş ölçüde tanımlanmıştır. Bu, belirli kaynakları
dışarıda tutar ve eğer hükümet, ekonominin “milli denge”de faaliyet
göstermediğine karar verirse uygulanabilir. Son yıllarda uygulanan Alman
istikrar programları, genel hükümet düzeyinde yıllık nominal harcama artışı
oranını % 2’nin altında veya % 2 seviyesinde tutmayı öngörmüştür. Ancak
harcama aşımı ile ilgili kurallar belirlenmemiştir 83 .
b. Fransa
1958 tarihli Fransız Anayasası’nın doğuşu, 13 Mayıs 1958’de,
Cezayir’deki yerel bir ayaklanmayla başlar. Ordunun baskısı ile hükümet
başkanlığı General Charles De Gaulle’e devredilir. De Gaulle’e yeni bir
Anayasa hazırlanması için de tam yetki verilir. Anayasa 28 Eylül’de
hazırlanıp referanduma sunulur ve oy verenlerin % 80’e yakın çoğunluğunca
kabul edilerek 4 Ekim 1958 tarihinde yürürlüğe girer. 1958 Anayasası’nın en
başta gelen özelliklerinden biri, Cumhurbaşkanına tanıdığı yetkilerdir.
Bunlara bakarak, 1958 Anayasası’nın “başkanlık rejimi”ne kaydığı
söylenebilir. Aslında, bu sistem devlet başkanına hayli üstünlük tanıyan bir
parlamenter hükümet biçimidir 84 .
4 Ekim 1958 tarihinde yürürlüğe giren Anayasanın bir sonucu olan V.
Cumhuriyetin yeni kurumlarının teşkili çerçevesinde 1958 ve 1959’da
Hükümet tarafından 24 temel düzenleme gerçekleştirilmiştir. Bunların içinde
1958 tarihli Anayasanın 92. maddesinin ∗ uygulanmasına dayanan 2 Ocak
1959 tarihli organik kanun gücündeki düzenleme, devletin mali anayasası
oluyordu. Meclis rejiminin kötüye kullanımını iyileştirmeyi hedefleyen
rasyonel hale getirilmiş parlamentarizmin mantığı içinde ve IV.
Cumhuriyetin örneği olmayan dokuz yıllık bütçe tarihinden dersler çıkararak
83 DABAN ve diğerleri, a.g.e., s.10-11.
84 Server TANİLLİ, Devlet ve Demokrasi, Anayasa Hukukuna Giriş, Adam Yayınları,
Ekim 2000, s.333.
∗ Söz konusu madde hükmü “özel kanunların tesis edilmesi” başlığı altında düzenlenmiştir.
200