MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

ulunduğu kurumlara bırakılmaktadır. Kurumlara devlete ait mal ve
taşınmazlar üzerinde tasarruf yetkisi tanınırken, bu kaynakların nasıl
kullandıklarından dolayı kurumları sorumlu tutan bir uygulama da
bulunmamaktadır.
Devletin mal ve taşınmazlarının gerektiği gibi takip edilmemesi
sonucunda, 1990’lı yıllarda artan bütçe açıkları nedeniyle bir çeşit kurtarıcı
olarak gündeme getirilen devlet envanterinden çıkan mal veya taşınmazın
gerçek boyutu görülememekte dolayısıyla satış sonucu devlet kasasına giren
nakdin elden çıkan varlık ile ilişkisi (fayda/maliyet) tam olarak
kurulamamıştır.
2. Yarı Mali İşlemler: Bir ülkede Merkez Bankası ve/veya diğer kamu
bankaları tarafından girişilen bazı faaliyetler nitelikleri itibarıyla parasal bir
işlem yerine mali bir işlem niteliği taşırlar. Bu işlemler, bir vergileme,
sübvansiyon ya da doğrudan transfer niteliği taşıdıkları halde bir kamu mali
işlemi olarak yer almamaları ama özünde bu işlemlere benzer
makroekonomik sonuçlar yaratmaları nedeniyle de, yarı mali işlemler
denilmekte olup, bu tarz işlemler sonucunda oluşan kuruluş zararları,
nihayetinde bütçeden karşılanmak zorunda kalınan maliyetler olarak
karşımıza çıkmışlardır. Yarı mali işlemlerin devlet muhasebesi içinde açıkça
yer almamasının uygulamadaki en önemli sonucu bütçe açığının ya da
kapsamlı bir ifade ile kamu sektörü borçlanma gereğinin doğru
ölçülememesidir.
Yarı mali işlemler kapsamında uygulamada en önemli yer tutanları
KİT’lerden doğan görev zararları, Merkez Bankasına kur farklarına karşılık
verilen tahviller ve tahkim uygulamalarından doğan tahvillerdir.
a) KİT’lerden Doğan Görev Zararları: KİT görev zararı fiyatlama
süreci veya özel görevler verilmesinden dolayı oluşmaktadır. KİT’lerin mal
ve hizmetlerinin fiyatının hükümetler tarafından tespit edilmesine paralel
olarak, tespit edilen fiyatın maliyetin altında olması halinde aradaki fark
veya hükümet tarafından KİT’e özel bir görev verilmesi sonucunda oluşacak
zarar, görev zararı sayılmaktadır.
KİT’lerin oluşacak görev zararı rakamları önceden kesin olarak tahmin
edilemediğinden bütçeye konmuş olan görev zararı ödenekleri, geçmiş
yıllarda oluşan ve hazine tarafından incelenerek kesinleştirilen görev
zararları esas alınarak hazırlanmıştır. Diğer taraftan görev zararı ödenekleri
277