MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

özgürlüğü, sözleşme ve ticaret özgürlüğü, üreticinin üretim faktörlerini
serbestçe seçme ve kullanma özgürlüğü, tüketicinin seçme özgürlüğü,
çalışma hakkı ve özgürlüğü, gelir ve mal varlığını kullanma özgürlüğü vb...
Ekonomik Anayasanın esas amacı, “siyasi iktidarın ekonomik
konularda düzenleme yetkisini sınırlamak” tır. Bir başka deyişle, hangi oy
çokluğu ile gelirse gelsin, siyasi iktidarın ekonomik alanda yapabilecekleri,
ancak ekonomik anayasada sınırları belirlenmiş çerçeve içinde kalacaktır.
Günlük yaşamdan örnek vermek gerekirse şunları söyleyebiliriz: Siyasi
iktidarın para arzını ne kadar arttırabileceği, hangi vergileri ve ne oranda
alabileceği, kimlere ve ne ölçüde transfer önerilerinde bulunacağı, dış ticareti
hangi yöntemlerle ve hangi oranda düzenleyebileceği gibi pek çok konuda
anayasal kurallar belirlenecek ve siyasi iktidarın bu kurallara uygun
davranması istenecektir 27 . Çünkü 1929 Büyük Ekonomik Buhranından bu
yana Keynesyen iktisadın etkisi ile ekonomide devlet müdahalesi gittikçe
artarak yoğunlaşmış ve toplum tarafından bu müdahale benimsenerek adeta
vazgeçilemez bir koşul haline getirilmiştir. Bu nedenle artık, içinde
bulunduğumuz 21. Yüzyılda ekonomik anayasaların, toplumların hem
kültürel ve hem de gelişmişlik farklarını dikkate almakla birlikte, bütün
çağdaş demokrasilerde, tıpkı siyasal anayasalar gibi, yerleşmiş üst kurallar
haline gelmesi çağdaş toplumların hedefi olmalıdır. Ekonomik anayasa ile
siyasi iktidarlara; para arzı, faiz oranı, döviz kuru, asgari ücret, vergileme,
harcama, yatırımlar, transfer ödemeleri, gelir dağılımı vb. ekonomik
konularda, diledikleri gibi hareket edemeyeceklerinin öğretilmesi
gerekmektedir.
Genel bir çerçeve çizerek vermeye çalıştığımız “Anayasal İktisat
Teorisi” ni, temel olarak iki ayrı çağdaş iktisadi düşünce okulunun
“ekonomik anayasa” yaklaşımları kapsamında ele alarak incelemek yerinde
olacaktır. Amerika Birleşik Devletleri’nde “Virginia Politik İktisat Okulu”
ve Almanya’da “Freiburg İktisat Okulu” mensuplarının, ekonomik anayasa
konusunda farklı bakış açıları çerçevesinde önerileri bulunmaktadır. Bu iki
iktisat okulunun görüşleri doğrultusunda, Anayasal İktisat Teorisi’ni ve
ekonomik anayasa yaklaşımlarını genel hatları ile incelemeye çalışalım.
27 y.a.g.e., s.54.
131