MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Bütçe İstikrar Kanunu ve Fransa’da 2001 yılında kabul edilen organik kanun
bunlardan bazılarıdır.
Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin imzaladıkları Maastricht Antlaşması,
üye ülke hükümetlerinin iktisat politikaları üzerindeki yetkilerini aynı
zamanda belirli kriterler çerçevesinde sınırlamış bulunmaktadır. Ekonomik
ve Parasal Birlik için üzerinde uzlaşma sağlanan kriterlere göre birliğe üye
ülkelerde bütçe açıklarının GSYİH’ya oranı % 3’den; toplam kamu
borçlarının GSYİH’ya oranı ise % 60’dan fazla olamayacaktır. Maastricht
Antlaşması bir tür ekonomik anayasa niteliği taşımaktadır. Çünkü burada
amaç, hükümetlerin makro-ekonomi yönetimindeki keyfiyetine son vermek
ve sonuçta mali ve parasal disiplini sağlamaktır.
Son yıllarda yürürlüğe koyduğu kamu mali reformları ile dikkatleri
üzerinde toplayan Yeni Zelanda ise, kamu mali sisteminin hukuki yapısını
çeşitli kanunlar çerçevesinde sağlamıştır. Bu kapsamda Mali Sorumluluk
Kanunu, Kamu Finansmanı Kanunu, Finansal Raporlama Kanunu gibi çeşitli
adlar altında yasal düzenlemeleri yürürlüğe koyarak kamu mali reformlarını
hayata geçirmiş ve önemli ölçüde başarıya ulaşmıştır. Reformların başladığı
1990’lı yıllardan günümüze değin Yeni Zelanda’nın mali durumunda önemli
düzeyde iyileşme gerçekleşmiştir.
Latin Amerika ülkeleri başlığı altında ele aldığımız Arjantin, Peru,
Brezilya ve Şili de, kamu maliyesinde etkinlik, verimlilik ve disiplinin
sağlanabilmesi için anayasal düzenlemelerden ziyade yasal düzenlemeleri
tercih eden ülkeler grubunda yer almaktadırlar. Dört ülkenin her biri son
yıllarda uygulamaya koydukları çeşitli yasalar ile bütçe büyüklükleri üzerine
sınırlamalar getirerek mali disiplini sağlamayı hedeflemişlerdir.
Yukarıda özetle ele aldığımız ülke örneklerinin yanı sıra, özellikle
Dünya Bankası tarafından yapılan araştırmadan yola çıkarak
oluşturduğumuz tabloda yer alan ülkelerin çerçeve bütçe yasalarının
incelenmesi sonucunda da, mali disiplinin yasal temele dayandırılarak
sağlanması için çeşitli düzenlemeleri yürürlüğe koyan birçok ülke örneği ile
karşılaşmış bulunmaktayız. Ele aldığımız bu ülkeler, anayasalarında bütçe
denkliğini sağlamaya yönelik hükümlere yer vermemiş olsalar da, yürürlüğe
koydukları çerçeve bütçe yasaları ile mali disiplinin sağlanması için oldukça
önemli olan çeşitli mali kuralları hüküm altına almış bulunmaktadırlar.
252