MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

e. İspanya
1986 yılında AB’ne tam üyeliğini gerçekleştiren İspanya’nın 29 Aralık
1978 tarihli Anayasasında kamu maliyesi hususunda kısmi hükümlere yer
verilmekle birlikte, bütçe denkliği konusunda anayasal bir ilkeye yer
verilmemiştir. Bu kapsamda asıl düzenleme yasal seviyede
gerçekleştirilmiştir.
İspanya Anayasasının 38. maddesinde; “Herkesin kamu
yükümlülüklerine ilkelere dayalı, adil ve hiçbir zaman zor alım düzeyine
çıkmayan bir sistem içinde, ekonomik gücü oranında katılacağı” ve “kamu
harcamalarına ait programlar ve uygulamaların, etkinlik ve tasarruf
esaslarına uygun biçimde hazırlanıp yürütüleceği” konusu hüküm altına
alınmıştır 99 .
Avrupa Para Birliği üyesi olan İspanya, hem ortak para birliği
kapsamında istikrarın sağlanmasına katkı sağlamak hem de ülke içinde mali
disiplinin tesis edilip sürdürülebilmesi amacıyla, Maastricht Anlaşması
kriterleri dışında bireysel olarak da çeşitli yasal düzenlemeleri yürürlüğe
koymuştur.
İspanya’da 2003 yılında uygulamaya konan Bütçe İstikrarı Kanunu,
maliye politikası oluşumunu kural tabanlı bir modele kaydırmıştır. Bu
Kanuna göre devletin her seviyesi bütçesini dengede veya fazla olarak
oluşturmalı, onaylamalı ve uygulamalıdır. Eğer özel bazı şartlar denk
bütçenin uygulanmasına engel olursa, nedenlerini açıklamalı, bu durumdan
sorumlu gelir ve harcamayı belirlemeli ve doğru faaliyetlerle uyumlu bir
orta-vadeli mali uyum programı oluşturmalıdır. Ayrıca Kabine, devletin her
bir seviyesi için mali hedefler oluşturmakta ve üç yıllık süreç için merkezi
hükümet harcamalarına sınırlar koymaktadır. Maksimum merkezi hükümet
harcamalarının % 2’sine eşit olan bir koşullu yükümlülük fonu biraz
esneklik sağlamaktadır. Ayrıca, kamu teşebbüsleri dâhil tüm kamu kurumları
çok yıllı bir bütçe oluşturmak zorundadır. Maliye Bakanlığı, Bütçe İstikrarı
Kanunu’na devletin her seviyesinde riayet edilip edilmediğini
denetlemektedir. Söz konusu Kanun bu kurallara ilave olarak şunu da ortaya
koymaktadır ki; eğer Avrupa Para Birliği açık ve borç tavanları aşılırsa,
99 J. RIVERO, “Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Temel Haklar ve Görevler”,
Çağdaş Anayasalarda Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler (Uluslararası Seminer),
İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Ekonomi Fakültesi, 5-6-7 Şubat 1982, İstanbul
Atatürk Kültür Merkezi, s.45.
210